دربیان آن که: عاشق دنیا بر مثال عاشق دیواری است که براو

تاب آفتاب زند، وجهد وجهاد نکرد تا فهم کند که آن تاب و

رونق از دیوار نیست، از قرص آفتاب است درآسمان چهارم،

لاجرم کلی دل بر دیوار نهاد، چون پرتو آفتاب به آفتاب پیوست

او محروم ماند ابداً« وَحِیلَ بَینَهُم وَبَینَ مایَشتَهُون»

عشق بکُل و عشق بجزو، تفاوت عشق بمطلق و مقیّد و بیان اینکه عشق بمقیّد عشق بمطلق نیست،

 کل: در اصطلاح منطقیان و فیلسوفان مجموع چند چیز است که با یکدیگر ترکیب شوند و هر یک از آنها را جزو مى‏گویند و در تعبیرات صوفیان، وجود مطلق و یا ذات حق است در مرتبه‏ى واحدیت و به اعتبار جامعیت صفات. و به اعتبار دیگر حق تعالى کل و تمام آفرینش است بمناسبت آن که هر یک از مراتب خلقت، مظهرى از مظاهر او هستند و تمامت آفرینش، ظهور اوست بنحو کمال و تمام.

 جزو: وجود مقید و وجود متعین است. [1]

عاشق کل: کسى است که خدا را دوست دارد و یا بر همه اجزاى جهان و تمام عالم از گویا و ناگویا عشق مى‏ورزد که آن نیز عشق بحق است به اعتبار آن که خدا را جز در همین مظاهر نتوان جست . سعدى بدین مناسبت مى‏گوید[2]:

            بجهان خرم از آنم که جهان خرم ازوست             عاشقم بر همه عالم که همه عالم ازوست‏

عاشق جزو: کسى که بیک چیز یا یک شخص و یا جنسى بخصوص دل مى‏بندد و از فوائد وجود و ذوق جمال و زیبایى سائر اشیا محروم و بى‏نصیب مى‏ماند.

   ریش گاو : نادان و خام طمع ، مسخره،کسی که امید بقا، در چیزى مى‏بندد که زوال، صفت ذاتى اوست و بقاى او بغیر خود است و بناچار روزى فنا مى‏پذیرد و بکل خویش باز مى‏گردد،

خواجهْ او:منظور خداست.

( 2813) عاشق حقیقى عاشقان کل هستند نه این عشاق جزء آن که مشتاق جزء گردید از کل محروم ماند.( 2814) وقتى جزئى عاشق جزئى بشود طولى نمى‏کشد که معشوقش که جزء بوده بکل خود مى‏پیوندد.( 2815) چنین کس احمق شده و به بنده غیر متوسل گردیده و غریقى است که براى نجات خود بهر گیاه ضعیفى متوسل مى‏گردد.( 2816) معشوقش نمى‏تواند او را نوازش کند زیرا او بنده است بنده کار او را بکند یا کار خواجه و مولاى خود را.

قسمت آخر عنوان از آیهْ 54 سورهْ سباء است، که درآن پس ازاشاره به کافران ونسبت هایی که به پیامبر خدا می دادند، پروردگار می فرماید: اینها هنگامی باز می گردند که دیگر جای توبه نیست...« وَحِیلَ بَینَهُم وَبَینَ مایَشتَهُون» « ومیان آنها وآنچه می خواهند جدایی افتاده است...»

پیش ازاین ابیات، مولانا از عشقْ بی غرض وگردش جسم وجان عاشقان سخن گفت که درآن هیچ طمع آب ونان نیست. اکنون می گوید: که کدام عاشقان؟ عاشقانِ کل.نه عاشقان جزو ،چرا ؟ چون کسی که عاشق جزو می شود از کل بازمی ماند، زیرا به مصداق« انّا لله وانّا الیه راجعون» معشوق او نیز به کل که حق باشد باز می گردد، بنابراین عاشق جزو نه معشوق جزوی خود را دارد ونه پروردگار را.