سپردن عرب هدیه را یعنی سبو را، به غلامان خلیفه

تأثیر اخلاق حاکمان در مردم،

  (2833)شه چو حوضی دان، حشم چون لوله‏ها

  (2834)چون که آب جمله از حوضی است پاک

  (2835)ور در آن حوض آب شور است و پلید

  (2836)زآن که پیوسته ست هر لوله به حوض

گو : یعنی گودال، حفره در زمین.

کوزهْ سبز و نو: کوزه‌ای که آب را خنک نگه می‏دارد .

نقیبان: یعنی حاجبان درگاه شاه

ارکان: درین مورد، بزرگان مملکت و دستگاه حکومت.

خوی شاهان در رعیت جا کند: یعنی مضمون این ابیات بر‌گرفته از حدیث نبوی است: «الناس علی دین ملوکهم».  (مردم کیش و آیین شاهان خود دارند.)[1] تمثیل پادشاه به حوض و حشم و اطرافیانش به لوله‏ها، مأخوذ است از گفته افلاطون: الملک هو کالنهر الاعظم تستمد منه الانهارالصغار فان کان عذبا عذبت و ان کان مالحا ملحت. (پادشاه مانند رودخانه و نهر عظیمى است که جویهاى خُرد از آن مدد مى‏گیرند پس اگر رودخانه شیرین باشد آب نهرها نیز شیرین است و اگر شور باشد شور است.) [2]

گوله: کوزه آب خورى.

ذوقناک: خوش و گوارا، ذوق انگیز.

خوض کردن: تامل بسزا کردن، خوض، فرو رفتن در آب است. دقت کردن ودرست اندیشیدن

هر یکی لوله همان آرد پدید: آورده اند که(عمر عبد العزیز به شخصى که از یکى از نواحى کشور نزد او آمده بود، گفت چگونه یافتى مأموران ما را در میان خودتان گفت هر گاه چشمه‏هاى خوش و پاک باشد جویها نیز گواراست.) [3]

مرد عرب، آن سبوی آب را پیش گرفت و بذر خدمت‌گزاری و بندگی را در آن پیشگاه کاشت و به حاجبان شاه گفت: «این ارمغان را نزد خلیفه ببرید و خواست و مرادی که از شاه دارم برآورده نمایید. و به او بگویید: این ارمغان، آب گوارا و کوزهْ سبز و نو است و از آب بارانی است که در گودال جمع شده است.

حاجبان شاه اگر چه به این ارمغان ناچیز خندیدند، ولی خواسته او را هم‌چون جان پذیرفتند، زیرا لطف و مهربانی شاه، بر روحیات آنها و بر تمامی ‏ارکان و اجزای مملکت اثر گذاشته بود. چرا که خُلق و خُوی شاهان در وجود رعیت، اثر می‏بخشد، همان‌گونه که آسمان، باران و آفتاب خاک را سبز و خرّم می‏کند.

مولانا می‏گوید: شاه را همانند حوضی بدان و خادمان و حاجبان را مانند لوله‌هایی که آن آب را به گودال‌ها می‏ریزند. از آن‌جا که آب همهْ لوله‏ها از حوض پاک جاری شده، آب تک تک آن لوله‏ها نیز لذیذ و گواراست.

اگر در آن حوض، آب شور و ناگوار و آلوده باشد، مسلّماً هر لوله همان آبی را به نقاط مختلف روان می‏کند که در روحیات و اخلاق مردم اثر منفی به جای می‌گذارد. و تو باید در معنای کلام خوب اندیشه کنی. در حقیقت سخن از نفوذ اندیشه و کیش و آیین فرمان‌روایان در مردم و به‌خصوص در ارکان حکومتی می‏باشد.

چکید? سخن مولانا در این ابیات وابیات پیشین این است که: قدرت، محبوب بشر است و پیوسته آرزوى رسیدن بدان را در دل و مغز مى‏پرورد و هر جا که قدرت باشد بدان سو منجذب مى‏شود و بامید آن که روزى قدرت را بدست آورد و به فرودستان فرمان دهد و زور گویى کند، خواه ناخواه و دانسته نادانسته در حد امکان به ارباب قدرت تشبه مى‏جوید و این نکته یکى از علل پذیرفتن روش و آیین ملوک است، ترس و نگرانى عامل دیگر است، حاکم و فرمانرواى عادل سرمشقى است براى زیر دستان خود، این امر چنان روشن است که حاجتى ببحث و استدلال ندارد.