این ابیات نتیجه حکایت است و مناسبتى دارد با مضمون آیه‏ى شریفه:« وَ ما أُوتِیتُمْ مِنَ اَلْعِلْمِ إِلاَّ قَلِیلاً»: (و نداده‏اند شما را از علم و دانش مگر اندکى.)[1]

ما سبوها پُر به دجله می‏بریم: یعنی ماسرشار از غروریم و اگر با این غرور به سوی معرفت حق گام برداریم مثل کسی هستیم که با کوزهْ پر از آب به دجله می‏رود

گرنه خر دانیم خود را: یعنی اگر بى‏شعور نیستیم.

بدان معذور بود: یعنی عذر آن اعرابی پذیرفته بود

( 2860) سبوى آب دانشهاى ما و خلیفه دجله علم خداوندى است.( 2861) سبوهاى پر خود را بدجله مى‏بریم در این صورت اگر خود را بى‏شعور ندانیم خیلى خریم.( 2862) آن عرب لا محاله عذرى داشت که از وجود دجله اطلاع نداشت.( 2863) اگر او مثل ما از دجله خبر داشت هرگز آن سبو را ببغداد نمى‏برد.( 2864) بلکه اگر از دجله با خبر بود سبوى خود را بر سنگ زده مى‏شکست.

مولانا می‏گوید: ما از دانش‌های ناچیز خود سرشار از غروریم و اگر با این غرور به سوی معرفت حق گام برداریم مثل کسی هستیم که با کوزهْ پر از آب به دجله می‏رود و نمی‏تواند از دجله آب بر دارد. به‌هر‌حال، آن اعرابی چون از وجود دجلهْ علم الهی بی‏خبر بود بر او باکی نیست که آن سبو را برای ارمغان به بارگاه شاه ببرد و اگر خبر داشت، آن سبو را هرگز جهت هدیه نمی‏‏برد، بلکه آن سبو را بر سنگ می‏کوفت و آن را می‏شکست و با فقر و تهیدستی کامل به پیشگاه شاه وجود می‏رفت و گدای کوی حضرت واجب‌الوجود می‏شد.

قبول کردن خلیفه هدیه را وعطا فرمودن

با کمال بی نیازی از آن هدیه واز آن سبو

مزید: اضافه کردن.

فاقه: نیازمندى و تهى دستى.

خلعت: لباس یا پارچهْ لباسی که پاهان به عنوان جایزه می دادند.

آن قباد : یعنی آن پادشاه واشاره به خلیفه است.

سجده کردن: دراین جا به معنی خم شدن از شرمندگی، تواضع نشان دادن.

خمیدن: دو تا شدن بقصد احترام، خم شدن، تعظیم کردن، در محاورات کنونى.

نقد دغل: پول قلب، سکه‏ى تقلبى.

 ( 2865) خلیفه چون حال مرد عرب را دیده و تفصیل کار او را شنید سبوى او را پر از زر نموده و علاوه بر آن.( 2866) بخششهاى زیادى باو نموده و از افلاس و فقر نجاتش داد.() پس پادشاه، همان دریاى بخشش و مرکز عدل و داد بیکى از ملازمانش فرمود.( 2867) پس از آن که سبوى زر را باو دادى در مراجعت او را از سمت دجله ببر.( 2868) چون او از راه خشکى آمده و راه دجله نزدیکتر است.( 2869) وقتى بکشتى بنشیند رنج راهى که آمده فراموشش خواهد شد. ( 2870) عرب چون در کشتى نشسته و دجله را دید خجل گردیده از حیا و خجلت سر را خم کرد بطورى که بحال سجده در آمده‏.( 2871) گفت عطا و لطف شاهنشاه بس عجب است و از او عجیب‏تر این است که آن کوزه آب را از من پذیرفت.() راستى آن جنس پست را آن دریاى بخشش چگونه از من به آن اشتیاق قبول کرد.

همین که شاه، ارمغان را دید و شرح حال او را شنید، آن سبو را پر از طلا کرد و هدیه‌هایی هم به او بخشید و آن مرد را از تهیدستی رهایی داد. شاه گفت: این سبوی پر از طلا را به او بدهید و هنگام باز‌گشت، او را از راه دجله راهنمایی کنید تا برگردد، زیرا از راه خشکی آمده و برای نزدیک شدن راه بهتر است از راه دجله برود. مرد عرب همین که در کشتی نشست و دجله را دید، از شرم و حیا به خاک افتاد و تعظیم کرد و گفت: این شاهِ بسیار بخشنده، عجب لطفی دارد و شگفت‌تر این‌که او آن آب ناگوار را نیز از من قبول کرد. آن دریای جود و سخاوت چگونه بی‌درنگ آن سکه تقلبی را از من پذیرفت؟