وصیت کردن ِ رسول صلّی اللهُ علیه وسلّم مر علی را کرّمَ اللهُ وَجهَهُ،

که: چون هر کسی به نوع طاعتی تقرّب جوید به حق، تو تقرّب

جوی به صحبت عاقل وبندهْ خاص، تا از همه پیش قدم تر باشی

فوائد صحبت، لزوم اطاعت از پیر،

 (2972) گفت پیغمبر على را کاى على             

 
شیر حقى پهلوانى پر دلى‏

(2973) لیک بر شیرى مکن هم اعتماد             

 
اندر آ در سایه‏ى نخل امید

(2974) اندر آ در سایه‏ى آن عاقلى             

 
کش نداند برد از ره ناقلى‏

(2975) ظل او اندر زمین چون کوه قاف             

 
روح او سیمرغ بس عالى طواف‏

(2976) گر بگویم تا قیامت نعت او             

 
هیچ آن را مقطع و غایت مجو

(2977) در بشر رو پوش کرده ست آفتاب             

 
فهم کن و الله اعلم بالصواب‏

 شیر حق: شیر خدا، ترجمه گونه‏اى است از (اسد اللَّه) که جزو القاب حضرت مولاى متقیان على (ع) است که وى را بسبب دلیرى و شجاعت بى‏نظیر بدین عنوان و گاهى (اسد اللَّه الغالب) مى‏خوانند.[1] در نظر مولانا (شیر حق) کسى است که در میدان مجاهدت و خلاف نفس و هواى نفسانى جان باز و دلیر باشد و از اظهار حقیقت بیم نکند و در اجراى احکام هراس بدل راه ندهد و شجاعت او از قدرت حق منبعث باشد نه از نیروى غضب و خشم مانند دلاورى و یلى پهلوانان حس که ناشى از قوه‏ى غضبى و محرک آن حس انتقام و غلبه‏ى خصمان و هماوردان است، مى‏فرماید:

            گفت من تیغ از پى حق مى‏زنم             بنده‏ى حقم نه مأمور تنم‏

            شیر حقم نیستم شیر هوا             فعل من بر دین من باشد گوا

            ما رمیت إذ رمیتم در حراب             من چو تیغم و آن زننده آفتاب‏

            رخ خود را من ز ره بر داشتم             غیر حق را من عدم انگاشتم‏

مثنوى، ج 1، ب 3787 ببعد

راستى که على در همه احوال چنین بود و چنین زیست و سیره‏ى او در حیات رسول (ص) و پس از رحلت وى و هم بوقت خلافت ظاهر هم بدین سان بود صلوات اللَّه علیه.

اعتماد: اعتمید، بخوانید که اماله شده‏ى اعتماد است و در نسخه‏ى موزه‏ى قونیه و چاپ لیدن کلمات مماله بدین گونه نوشته مى‏شود.

ناقل: جا بجا کننده‏ى چیزى، مجازا آن چه سبب تغیر و میل و انحراف باطن از حق گردد. ولی ظاهراً منظور مولانا کسی است که با نقل معلومات واخبارِ محدودی می خواهد تمام مسائل را حل کند واهل اندیشه وتعقل نیست.

کوه قاف: کوهى افسانه یی است با فاصله‏ى اندک از آسمان و یا چسبیده بدان و بنا بر این، بسیار بلند و ببالا بر کشیده است و سایه‏اى بس دراز و سنگین دارد.

عالى طواف: بلند پرواز.

مقطع: نهایت جسم و آن جا که ابعاد آن بریده مى‏شود و سپرى مى‏گردد، پایان و آخر.

 ( 2972) پیغمبر خدا به على علیه السلام فرمود اى على تو شیر خدا بوده و پهلوان شجاعى هستى.( 2973) ولى اعتماد خود را بشجاعت و پهلوانى خود قرار نده بلکه خود را در سایه یک نخل امیدى قرار ده.( 2974) در سایه آن عاقلى قرار گیر که هیچ کس او را نتواند از راه بیرون برد.( 2975) او کسیست که سایه‏اش در زمین چون کوه قاف استوار و محکم است و روحش چون سیمرغ مراتب عالیه را طواف مى‏کند.( 2976) اگر تا قیامت وصف او را بگویم تمام شدنى نیست.( 2977) همین قدر مى‏گویم که آفتاب در حجاب بشریت پنهان شده است بفهم و تصریح بیش از این جایز نیست.

این ابیات، تفسیر حدیث ذیل است: «یا عَلىُّ إِذا تَقَرَّبَ النّاسُ اِلى خالِقِهِم فِى اَبوابِ البِّرِّ فَتَقَرَّب إِلیهِ بِانواعِ العَقلِ، تَسبِقُهُم بِالدَّرجاتِ وَ الزُّلفى عِندَ النّاسِ وَ عِندَ اللَّهِ فِى الآخرة». (اى على چون مردم به آفریدگار خود از راههاى نیکو کارى تقرب جویند، تو از راههاى گوناگون عقل و دانایى نزدیکى جوى تا از ایشان بپایه و نزدیکى پیش تر آیى در نزد مردم بدین جهان و در پیشگاه خداى تعالى بدان جهان.)[2]

مولانا از مقام معنوی واستواری مردان حق سخن می گوید، اوبر این باور است که سایهْ مردان حق همانند کوه افسانه یی قاف، چنان بلند است که آسمان روی آن قرارگرفته(!) وبه تکام زمین گسترده است. وروح مردان حق مانند سیمرغ درمراتب بالای آسمان در پرواز وبه تعبیر دیگر با ملکوت ولاهوت در ارتباط است . براستی چنین مردانی توصیف ناپذیر اند، مرد حق آفتابی است که خود را درظاهرِ یک بشر پنهان کرده است،تو خود باید بفهمی، بیان آن دشوار است خدا بهتر می داند. مولانا می گوید:انسان هر قدر قوى و نیرومند باشد از حیله سازى هواى نفسانى در امان نیست، راه حق باریک و خطر آمیز است، توسل به همراهی پیران شرط احتیاط و دور اندیشی است از آن جهت که پیر از هوى و هوس پاک است، کار بد نمى‏کند و اندیشه‏ى ناصواب بر دلش نمى‏گذرد، کسى که در صحبت او روز مى‏گذارد بالطبع و بر اثر همنشینى و شهود احوال وى چنان مى‏شود که بکار کرد و یا خاطر نفسانى دیرتر و کم تر مى‏گراید زیرا محرکات درونى از امور بیرونی مدد مى‏گیرند و در هیجان مى‏آیند و چون سالک همه عمل حق و صواب بیند و حس بد اندیشى در همنشین خود نکند بناچار فکر تباه و خواطر پلید ضمیرش نمى‏گردد اما این همنشین باید که از تصرف هر گونه محرکى خواه تلقینى یا تقلیدى و هر خاطرى نفس آلود بر کنار و ثباتى چون کوه قاف و پروازى به بلندای سیمرغ داشته باشد تا سایه بر سر سالک گسترد، سایه‏اى بلند و دیر پاى. پیرى که داراى این صفات است از خود فانى و بحق باقى است، مظهر حق است، و صورت بشرى او، رو پوش و نقابى است که بر چهره‏ى آفتاب حقیقت افکنده‏اند.