در افعال خدا تکرارى نیست و هیچ کار او به دیگرى نمى‏ماند

کُلَّ یَوْمٍ هو فی شان: هر روز او را نشانى و کارى است[1]. بیانى است از فعل خدا که در افعال او تکرارى نیست و هیچ کار او به دیگرى نمى‏ماند. چنان که در اصول کافى از امیر مؤمنان (ع) آمده است: «اَلْحَمْدُ لِلّهِ الَّذى لا یَمُوتُ وَ لا تَنْقَضِى عَجَائِبُهُ لاَنَّهُ کُلُ یَوْمٍ فى شَأنٍ مِنْ اَحْداثِ بَدیعٍ لَمْ یَکُن- » هر روز چیز تازه پدید مى‏آورد که نبوده است»[2] محتوای سخن مولانا این است که: پروردگار همواره درکارایجاد است وهرچه پدید می آید فعل حق است . واین که درقرآن می خوانیم که پروردگار همواره درکاری است، یک نمونه کوچک آن همین آفریدن ودنتقال آفریدگان از رحم به دنیای ما واز دنیای ما به جهان دیگر است. مضمون این ابیات اقتباس از این کلام مولا علی (ع) است :« لِلّه تَعالی کُلُّ لَحظَةٍ ثَلاثَةُ عَسَاکِرَ فَعَسکَرٌ یَنزِلُ مِنَ الاَصلابِ الیَ الاَرحامِ، وَعَسکَرٌ یَنزِلُ مِنَ الاَرحامِ اِلیَ الاَرضِ، وعَسکَرٌ یَرتَحِلُ مِنَ الدُّنیا اِلیَ الآخِرَةِ»[3]

ونیز می توان این ابیات را ردّ گفته معطِّلان دانست که گویند خدا جهان را آفرید و دیگر او را با آن کارى نیست.

اصلاب: جمع صلب، در لغت به معنى استخوانهاى پشت دوش تا بالاى نشیمنگاه، لیکن در اینجا مقصود قرارگاه نطفه است.

اُمَّهات: جمع امّهة امّ: مادر.

نبات: در لغت به معنى رستنى و در اینجا کنایت از فرزند است.

خاکدان: زمین.

آن سوى اجل: عالم پس از مرگ.

پاکباز: زاهد. کنایه از تارک دنیا. آن که آن چه داشته نثار معشوق کرده.

 ( 3071) کُلَّ یَوْمٍ هُوَ فِی شَأْنٍ [هر روزى او مشغول کاریست] را از قرآن بخوان و بدان که او بى‏شغل و کار نبوده همیشه در کار است‏.( 3072) کمترین کار او همه روزه این است که سه لشکر را راه مى‏اندازد. ( 3073) یک لشکر از صلب پدران برحم مادران مى‏فرستد تا در آن جا رشد و نمو کنند.( 3074) لشکر دیگر را از رحم مادران بروى زمین روانه مى‏کند تا جهان از نر و ماده پر شود.( 3075) لشکر سوم را از روى زمین بدست اجل مى‏سپارد تا نتیجه عمل خود را ببینند.( 3076) این سخن دراز است اکنون بسراغ حکایت آن دو یار پاکباز بر مى‏گردیم.