این دیار: یعنی این عالم، این محیط زندگی مادی وظاهری.

خلقان: جمع خلق: آفریده.

هفت دوزخ: برگرفته است از قرآن کریم « لَها سَبْعَةُ أَبْوابٍ لِکُلِّ بابٍ مِنْهُمْ جُزْءٌ مَقْسُومٌ»[1]   هر در از آن طبقه‏اى است، و هفت طبقه دوزخ، سقر، سعیر، لَظى‏، حُطَمَه، جحیم، جهنّم، و هاوِیَه است:

شمن: بت پرست.

وا مى‏شناسم: مى‏شناسانم.

یوم تبیض...: برگرفته است از قرآن کریم: « یَوْمَ تَبْیَضُّ وُجُوهٌ وَ تَسْوَدُّ وُجُوهٌ فَأَمَّا اَلَّذِینَ اِسْوَدَّتْ وُجُوهُهُمْ أَ کَفَرْتُمْ بَعْدَ إِیمانِکُمْ فَذُوقُوا اَلْعَذابَ بِما کُنْتُمْ تَکْفُرُونَ-   روزى که رویهایى سپید گردد و رویهایى سیاه، اما آنان که رویهایشان سیاه شد [بدانها گویند] پس از گرویدن کافر شدید؟ پس بچشید عذاب را به سبب آن چه بدان کافر گشتید»[2]

 ( 3520) حضرت فرمود از آن جا توشه‏اى بیار که در خور فهم این جهان باشد.( 3521) عرض کرد مردم آسمان مى‏بینند و من عرش را با مخلوقش همى‏بینم.( 3522) همان طور که بت در پیش چشم بت پرست ظاهر و هویداست هشت جنت و هفت دوزخ در جلو چشم من است.( 3523) همان طور که در آسیا گندم را از جو تمیز مى‏دهند من افراد مردم را همان طور تمیز داده و مى‏شناسم.( 3524) اهل بهشت و اهل دوزخ در پیش من چون ماهى و مار شناخته مى‏شوند.

پیامبر به زید گفت: ره آورد این سفر معنوی و سیر الی‌الله چیست و چه ارمغان آورده‌ای؟ زید گفت: مردم عادی به آسمان نظر می‌کنند اما من عرش و عرشیان را مشاهده می‌کنم. من بهشت و درهای هشت‌گانه او را می‌بینم، هم‌چنین دوزخ و ورودی‌های هفتگانه جهنم برای من پیدا و آشکار است، همان‌گونه که بت در نزد بت پرست. بهشتیان و بیگانگان از بهشت را نیز خوب می‌شناسم؛ یعنی عارف کامل، می‌تواند احوال قیامت را در همین دنیا مشاهده کند. روزی فرا می‌رسد که چهره‌‌هایی سپید و صورت‌هایی سیاه می‌شوند[3] ، من چنین روزی را مشاهده می‌کنم: از علائم ظاهری جسم به حالات مردم می‌توان پی برد.