شهد: شربتانگبین دراینجا یعنی نورحق

 سرکه: جنبهْ این‌جهانی مرد کامل است و قدما سرکنگبین را دوای بیماری‏های کبد می‏‏دانستند.

 رنج جگر : به نقص‌ها و ناتوانی‌های روح اشاره دارد.

بافتم: بافته شدم.

علّت: بیمارى.

رهین: در گرو، گر وى، در بیتهاى مولانا بیشتر به معنى گرفتار و پاى بند آمده است.

          اى شده تو صبح کاذب را رهین             صبح صادق را تو کاذب هم مبین‏

1979 /د5

انگبین: عسل.

معمور: آبادان.

 اَلرَّحْمنُ عَلَى اَلْعَرْشِ اِسْتَوى‏ :خداوند بر عرش، استیلا یافته است[1]

 ( 3677) مثل عسل و سرکه در هم بافته شدم تا رنج جگرها را علاج کنم.( 3678) وقتى علت و بیمارى جگرت تمام‏ شد و شفا یافتى سرکه را رها کرده عسل خالص بخور.( 3679) وقتى او رنگ دل معمور شده و از هوى و هوس پاک گردید عرش خداوندى شده و مشمول آیه شریفه اَلرَّحْمنُ عَلَى اَلْعَرْشِ اِسْتَوى‏ مى‏گردد ( 3680) چون دل این رابطه را با حق پیدا کرد بدون واسطه خدا بر این دل فرمان مى‏دهد. ( 3681) این سخن تمام نشدنى است زید کجا است تا باو نصیحت کنم که اسرار را فاش مکن.() گفتن این رازها شرط حکمت نیست و براى فاش شدن این رازها روز قیامت خواهد رسید.

محتوای این ابیات این است که: پیمبران را دو جنبه است، یکى جنبه الهى و آسمانى تا بدان از پروردگار تلقى وحى کنند، دیگرى جنبه انسانى تا بدان با مردمان دمساز گردند و فرمان خدا را بدیشان رسانند. ترکیب دو جنبه با یکدیگر همچون ترکیب انگبین و سرکه است. شیرینى و ترشى را به هم آمیزند تا کسى را که بیمارى جگر دارد بهبود بخشند و ترکیب دو جنبه لاهوتى و ناسوتى در پیمبران به خاطر آن است که روح بیماران را شفا دهند. اگر کسى به رتبتى رسید که از علاقه‏هاى دنیوى رها گردید، یک سره به خدا پیوسته است و دل او در تصرف خداست که «لا یَسَعُنى أَرضی وَ لا سَمائى وَ یَسَعُنى قَلبُ عَبدى المؤمن».[2]

          در زمین و آسمان و عرش نیز             من نگنجم این یقین دان اى عزیز

          در دل مؤمن بگنجم اى عجب             گر مرا جویى در آن دلها طلب‏

2655- 2654/د 1

هر گاه انسانى بدین درجه رسید که رتبت پیمبران است حق بى‏واسطه با او سخن گوید.

مولانا می‏‏گوید: ترکیب صورت این‌جهانی مردان کامل با نور و علم الهی، مانند سرکنگبینی است که نقایص روح مریدان و مؤمنان را درمان می‏‏کند و پس از این درمان می‌توانند انگبین یا شهد معرفت را بخورند. مولانا می‏‏گوید: وقتی که این نقص‌ها و بیماری‌های روحی و هواهای نفسانی برطرف شود، دل مؤمن می‌تواند مانند تختگاهی معمور و آباد، جایگاه حق باشد و آن‌گاه می‌بینی که خداوند رحمان بر این تختگاه و عرش تکیه زده است.[3] و دیگر سخن از رابطهْ مستقیم مؤمن با پروردگار است، در مرتبه‌ای که پس از پاک‌شدن دل از هوای نفس و بستگی‏های این‌جهانی است. و در همین مرتبه است که علم شخص«بی‌واسطه» به علم پروردگار پیوند می‏‏یابد و «علم لدُنی» همین است.