قصاص: کیفر دادن گناهکار را برابر گناهى که کرده.

جُناة: جمع جانى، تبه‏کار.

در سخن قبلی، مولا علی(ع) در جواب رکاب‌دار خود نگفت که راز پنهان قصاص چیست. در این چند بیت مولانا این راز را می‏‏گشاید: اگر خداوند به موجب آیهْ ‌قصاص، قصاص جنایت‌کاران را واجب نمی‏‏کرد، هیچ کس جرأت نداشت که از پیش خود شمشیر بکشد و دیگری را مجازات کند. مضمون این سخن اشاره دارد به آیهْ: «وَلَکُمْ فِی الْقِصَاصِ حَیَاةٌ یَاْ أُولِیْ الأَلْبَابِ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ»:و براى شما در قصاص، حیات و زندگى است، اى صاحبان خِرد! شاید شما تقوا پیشه کنید.[1]در کیفر‌دادن، نجات زندگی شماست. ای آگاهان، تا از کشتار و آزار یک‌دیگر بپرهیزید. اگر چنین دستور الهی نبود، کیست که چنان گستاخ باشد که بر اسیر حکم و فرمان حق، شمشیر زند، زیرا چشم هر کس را که حضرت حق بگشاید و به او بصیرت بدهد، می‌فهمد که قاتل، اسیر سرپنجهْ تقدیر الهی بوده است. آن حکم الهی بر سر هرکس که فرود آید و محتوم گردد، او سر فرزند خود را نیز با تیغ می‏‏زند. حال که چنین است، برو از خدا بترس و بر بدان و تباه‌کاران کمتر طعنه بزن و خود را پیش دام حکم و تقدیر او ناتوان و عاجز ببین.

تعجّب کردن ِ آدم علیه السّلام، از ضلالت ابلیس ِلعین وعُجب آوردن

آدمى هر لحظه در معرض گرفتارى در دام شیطان و فریب اوست.

ضلالت: گمراهى.

بلیس: مخفف ابلیس، شیطان.

شقى: بد بخت.

حقارت: خردى.

از حقارت به کسى نگریستن: او را ناچیز شمردن.

زیافت: زیافة: ناسرگى، ناخالص بودن. رکیک و زننده

از زیافت نگریستن به کسى: او را ناسره و ناخالص به حساب آوردن.

خود گزین: خود پسند.

صفى: گزیده، خالص.

خفى: پوشیده.

پوستین باژگونه کردن: رفتار را تغییر دادن (رک: ذیل بیت 3291).

درموضوع اعجاب وخودبینی آدم، تا آنجا که می دانیم، روایت خاصی در مآخذ پیش از مثنوی نقل نشده است وچه بسا مولانا به قیاس آدمیان که در عیب دیگران از خود جز هنر نمی بیند، آدم را نیز چنین دیده است.خلاصه به تعبیر مولانا ،این که آدم خود را دید وبا وجودی دیگر قیاس کرده است ،این دیدن خود درعاشقی گناه است، ودر برابر عظمت حق جز حق را نباید دید.