جان به در بردن: زنده ماندن، رهیدن.

خطرهاى عظیم: هر چیز که انسان را بفریبد، کنایه از عجب و ریا و مانند آن.

ادبار: برگشتگى، بد بختى بر گشتن.

بیم: ترس.

واصل جانان نبودن: فنا نشدن در حق.

کور و کبود: این ترکیب در نظم و نثر فارسى به معنى رسوایى، نقصان، و پشیمانى و مانند آن معانى به کار رفته و در اینجا هم بدان معانى و نیز به معنى سر افکنده و شرمسار تواند بود.

راه دادن: کنایه از هدایت کردن، پذیرفتن، امان دادن

بُرده: نابود، نیست، از میان رفته.

طعنه: فسوس، تسخر، ریشخند.

کامران: به کام، به مراد و کنایت از قادر على الاطلاق.

شمس: آفتاب.

جُفا: کف. اشاره دارد به مضمون آیه «فَأَمَّا اَلزَّبَدُ فَیَذْهَبُ جُفاءً وَ أَمَّا ما یَنْفَعُ اَلنَّاسَ فَیَمْکُثُ فِی اَلْأَرْضِ»[1]

دوتا: خمیده، خم.

حقیر: خرد.

کان: معدن.

اکمال: کامل ساختن، از نقصان به کمال رساندن.

فنا: فانى، نیست.

موجد: (اسم فاعل باب افعال) پدید آوردنده.

مغنى: (اسم فاعل باب افعال) بى‏نیاز کننده.

سپس مولانا به خدا مى‏نالد که طعنه زدن بر آفریدگان و خوار و بى‏مقدار خواندن آنان تو را سزد، چه آنان ناقصند و تو کمال مطلق. اگر آفتاب و ماه را کفى خوانى که کف از میان مى‏رود و آن چه سود دهد مى‏ماند، که ماه و آفتاب که سود دهنده مردمان است از خود چیزى ندارند و همچون کفى مى‏مانند و خداست که سودى در آنها نهاده است)، و اگر کان زر و دریاى پر گوهر را فقیر گویى سزاست چه آنان را اگر کمالى است اکتسابى است و از تو گرفته‏اند و تو اگر خواهى توانى نیستى را هست و ناقصى را کامل سازى. تو وجود همیشگى و پایدارى که فنا و نیستى را در تو راهى نیست و تویى که نیست را هست مى‏کنى و نیازمند را بى‏نیاز مى‏سازى.

پروردگارا! اگر تو راه وصالت را به ما نشان ندهی، این جان، برده و اسیر شهوات خواهد شد؛ جانی که با تو انس نداشته باشد را باید مُرده‌ای حقیقی دانست. در فراز بعدی، سخن از عظمت و کبریایی حق است که با آفریدگان خود هر چه کند جای سخن نیست؛ اگر بندگان را سرزنش کند، اگر ماه و خورشید را با تمام روشنی‌شان، خوار کند و... همه حق است، زیرا آنها را از نیستی به هستی می‌آورد و پس از ایجاد، بی‌نیازی می‌بخشد.