بل هم احیاء پی منآمد است: مولا علی(ع) در ادامه می‏‏فرماید: من که مرگ را شیرین و دل‌پذیر می‌دانم مصداق این آیه‌ام و اگر کشته شوم مرده به حساب نمی‏‏آیم. مضمون این سخن اشاره دارد به آیهْ: :« وَلاَ تَحْسَبَنَّ الَّذِینَ قُتِلُواْ فِی سَبِیلِ اللّهِ أَمْوَاتًا بَلْ أَحْیَاء عِندَ رَبِّهِمْ یُرْزَقُونَ»: (اى پیامبر!) هرگز گمان مبر کسانى که در راه خدا کشته شدند، مردگانند! بلکه آنان زنده‏اند، و نزد پروردگارشان روزى داده مى‏شوند.[1]

اقتلونی...:: ای دوستان صدیق من، ملامت‌کنان مرا بکشید. همانا در قتل من زندگی جاودان خواهد بود. همانا در مرگ من، ای جوانمرد، زندگی من است. تا کی باید از موطن خود دور بمانم؟ در این سکون و آرامش این جهان، اگر فُرقت حق نبود، در قرآن نمی‏‏آمد که: «..قَالُواْ إِنَّا لِلّهِ وإِنَّا إِلَیْهِ راجِعُونَ»[2] کلمهْ «راجعون» در این آیهْ اشاره به آنهایی است که به شهر و وطن خود بازمی‏‏گردند و از این عالم کثرت، باز به عالم وحدت می‏‏روند و این وطن یا عالم وحدت همان است که از آن به «نیستان» تعبیر شده است. حالت پراکندهْ کائنات در این جهان خاکی تفرّق یا تفرقه است و پس از این جهان که هستی از قید زمان و مکان و رنگ و شکل آسوده می‏‏شود، آن‌چه هست، یک وحدت مطلق است.

بیت نخستین برگرفته از گفته حلاّج است:

          اقتلونی یا ثقاتى             انّ فى قَتْلى حیاتى‏

          و مماتى فى حیاتى             و حیاتى فى مماتى‏

(اى دوستان مرا بکشید که زندگى من در کشتن من است و مردنم در زندگیم و زندگیم در مردنم).

          اقتلونی اقتلونی یا ثقات             انّ فى قتلى حیاةً فى حیوة

3839 /د3

روح آدمى از عالم بالا و از جانب پروردگار است. زندگى تن موجب جدایى روح از عالم ارواح است: و روح پیوسته در اشتیاق رسیدن به موطن اصلى خویش است که از آن جدا شده است:

          کز نیستان تا مرا ببریده‏اند             از نفیرم مرد و زن نالیده‏اند

2 /د1

آسودن روح در قالب خاکى موجب این جدایى شده است، و فرموده‏ى خدا که «همه ما به سوى او باز مى‏گردیم» دلیل است که ما از شهر اصلى که شهر روح و ملکوت اعلى است دور افتاده‏ایم و پس از گذراندن چند گاهى در ده غربت باید به سر منزل انس رفت:

          طایر گلشن قدسم چه دهم شرح فراق             که در این دامگه حادثه چون افتادم‏

حافظ

در این ابیات مولانا از زبان امام علی(ع) بیان می‏‏کند: برای مردان حق، مرگ مصیبت نیست. او این معنا را با آیاتی از قرآن کریم ربط می‏‏دهد. امام علی(ع)می‌فرماید: مرگ من برای من تلخی ندارد، زیرا مرگ من با بعث و برانگیختن و تجدید حیات در آن جهان در ارتباط است و اگر بمیرم بی‌درنگ به پیشگاه حق می‏‏رسم. این مرگ، مرگ بی‌مرگ است، زیرا وصال حق، زندگی جاودان و بی‌مرگ می‏‏دهد. مولا علی(ع) می‌فرماید: نوال ما، غذای ما و سرمایه ما این است که می‏‏توانیم با هیچ بسازیم و دنیا را به کل رها کنیم. اگرچه مرگ به ظاهر ابتر است و چیزی در پی ندارد و پایان همه چیز است، در باطن جاودانگی است و مقدمهْ زندگی پاینده و جاودان است. علامه لاهوری در ذیل بیت اخیر آورده است: «لانّ الموت جسر یوصل الحبیب الی الحبیب»؛ مرگ، پلی است که دوست را به دوست می‏‏رساند.

مولانا مرگ را به جنینی تشبیه می‏‏کند که از رحم مادر بیرون می‏‏آید، اما زندگی دیگری در دنیا آغاز می‏‏کند. پس مرگ، نوعی انتقال و دگرگونی محسوب می‏‏شود.