افتادن ِرکابدار هر باری پیش ِامیر المؤمنین علی کرّم اللهُ وجهه،

که : « ای امیر المؤمنین مرا بکش واز این قضا برهان »

ترش: ناخوشایند، زشت:

رستخیز: بیشتر به معنى قیامت است لیکن در اینجا به معنى هنگامه به کار رفته.

شفیع: میانجى، پاى مرد.

خواجه: صاحب اختیار، خداوند.

مملوک: بنده.

فتى ابن الفتى: جوانمرد پسر جوانمرد، اهل معنى، کاملى که ناقصان را دستگیرى مى‏کند.

          همنشین اهل معنى باش تا             هم عطا یابى و هم باشى فتا

نرگستان: نرگس زار، جاى نرگس، کنایت از باغ و بستان.

پى کردن: بى‏قدر و بها کردن.

جاه: مقام، منصب.

حکم: داورى، حکومت.

امیرى: امارت.

نخل خلافت: اضافه مشبه به به مشبه.

ثمر: میوه.

مولانا می گوید: انسان چون به طبع فطرتى پاک دارد از ارتکاب معصیت متنفر است، لیکن هواى نفس و اغواى شیطان فطرت او را منقلب مى‏کند. اما گهگاه به فطرت خویش باز مى‏گردد و از ارتکاب جرم مى‏هراسد. کشنده امیر مؤمنان از حضرتش مى‏خواهد که او را بکشد تا چنان کار زشتى از وى سر نزند.

رکابدار امام علی(ع) دوباره آمد و گفت: ای علی، زودم بکش، تا لحظهْ ناگوار کشتن تو را نبینم. من تو را در ریختن خونم حلال می‏‏کنم. خونم را بریز، تا چشم من آن قیامت را نبیند و داغ شقاوت ابدی بر جبینم ننشیند. ولی امام، امام است. او شیر بیشهْ توحید است و قصاص قبل از جنایت نمی‏‏کند. امام به او می‏‏گوید: اگر هر ذرّه‌ای از ذرات جهان، قاتل و کُشندهْ تو شود، حتی یک موی از تو نمی‌تواند ببرد، زیرا قلم قضا، این جنایت را برای تو رقم زده است. اگر سرنوشت این باشد که تو مرا بکشی، من نخواهم توانست کاری از پیش ببرم، ولی اندوهگین مباش، از پروردگار برای تو آمرزش خواهم خواست و شفاعت تو را خواهم نمود، چرا که من بر روح خود تسلط دارم و بندهْ تن خود نیستم. جوانمردی من به قدرت روح بستگی دارد، نه به قوت تن و من بی‌تن خویش جوانمرد و جوانمرد زاده‌ام. سلاحی که جسم مرا بکشد مثل گل و سبزه برای من تماشایی است. کسی که وجود خویش را این‌گونه نثار می‏‏کند، برای حکومت و خلافت کی حرص می‏‏زند؟ بلکه می‏‏گوید: «ولالفیتم هذه ازهد عندی من عفطة عنز»؛ «و نیک بدانید که این دنیای شما، با همهْ جاذبه و کشش و زیبایی‌اش، نزد من خوارتر و بی‌مقدارتر از عطسهْ بُز است».[1]