عاشقانِ حق ازعالم صورت رسته وبه عالم معنا پیوسته اند

سگ: کنایه از طالب دنیا که «الدّنیا جِیْفَةٌ وَ طالبُها کِلاب – دنیا مردار است وخواستارانش سگانند»[1]

شیر حق: اسد اللّه، مرد خدا.

شیر مولا: یعنی شیر خدا و اسدالله که مولا علی است.

از صورت رستن: به جسم بى‏اعتنا بودن، تن رها کردن. به این زندگی صوری ومادی دل ننهاد وخود را از آن آسوده کرد.

شیر دنیا: دنیا پرست.کسی که جویندهْ منافع این جهانی باشد. و به دنبال شکار و روزی دنیایی می‏‏رود.

اشکارى: (اشکار یاء مصدرى) در خور شکار.

برگ: مال و متاع دنیا.

آزادى و مرگ: رها شدن از قید تن و اشارت است به حدیث «مُوتُوا قَبْلَ أَنْ تَمُوتُوا»[2]

 بمیر اى دوست پیش از مرگ اگر مى زندگى خواهى         که ادریس از چنین مردن بهشتى گشت پیش از ما

سنایى

هوا: دوستى.

جهودان و امتحان آنان: اشاره است به این آیه از قرآن کریم «قُلْ یا أَیُّهَا اَلَّذِینَ هادُوا إِنْ زَعَمْتُمْ أَنَّکُمْ أَوْلِیاءُ لِلَّهِ مِنْ دُونِ اَلنَّاسِ فَتَمَنَّوُا اَلْمَوْتَ إِنْ کُنْتُمْ صادِقِینَ- » بگو اى آنان که یهودى شدید اگر مى‏پندارید شما دوستان خدایید نه دیگر مردم، پس آرزوى مرگ کنید اگر راست گویانید» [3]. و نیز «قُلْ إِنْ کانَتْ لَکُمُ اَلدَّارُ اَلْآخِرَةُ عِنْدَ اَللَّهِ خالِصَةً مِنْ دُونِ اَلنَّاسِ فَتَمَنَّوُا اَلْمَوْتَ إِنْ کُنْتُمْ صادِقِینَ»[4]

گنج و سود: رسیدن به بهشت و در انحصار داشتن آن.

ناموس: در ادبیات فارسى و عربى به چند معنى به کار رفته است و در اینجا، آبرو مناسبتر مى‏نماید:

          تا که ناموسش به پیش این و آن             نشکند بر بست این او را دهان‏

3237 /د1

تمنّا: تمنى، آرزو.

زهره: جرأت.

علم افراشتن: اعلام کردن.

سراج: چراغ، روشنایى.

مولا علی(ع) می‏‏گوید: من شیری هستم که حق را می‏‏پرستم و او را عبادت می‏‏کنم. من شیر حقم؛ شیر حق کسی است که از عالم صورت رسته و به عالم معنا پیوسته باشد.

شیر خدا می‏‏خواهد از این جهان و زندگی صوری آزاد شود و به حق بپیوندد. چون شیر حق در مرگ و فنای از دنیا و تعلقات آن، وجودهای بی‌شمار می‏‏بیند، از این‌رو هم‌چون پروانه، وجود خود را می‏‏سوزاند و با شعلهْ عشق، هوای نفسانی‌اش را می‏‏کُشد.

عاشقان صادق حق، آرزوی مرگ را مانند طوق برگردن خود افکنده‌اند، اما جهودان و منکران می‏‏ترسند که آرزوی مرگ کنند. پروردگار به پیامبر(ص) می‏‏فرماید: «بگو: ای یهودان، اگر می‏‏پندارید که شما دوستان خدایید نه مردم دیگر، پس از او مرگ بخواهید، اگر راست‌گو هستید.» [5] خداوند متعال در قرآن فرموده است: ای قوم یهود، مرگ برای راست‌گویان مؤمن، گنج و سود است. همان‌گونه که در دنیا، اهل دنیا آرزوی سود و نفع می‏‏کنند، برای صادقان آرزوی مرگ‌کردن به مراتب بهتر است. ای جهودان، برای آن‌که در میان مردم حفظ آبرو کرده باشید، آرزوی مرگ را به زبان جاری کنید، اما آن‌گاه که حضرت رسول، تکلیف تمنّای مرگ را برای جهودان درخواست کرد، حتی یک جهود جرأت نکرد چنین آرزویی را به زبان بیاورد. مولانا می‏‏گوید: تمنّای مرگ برای قوم یهود، امتحان بود و نشان می‏‏داد که آنها به راستی ایمان ندارند، همان‌طور که در قرآن آمده است: « وَلَا یَتَمَنَّوْنَهُ أَبَدًا بِمَا قَدَّمَتْ أَیْدِیهِمْ وَاللَّهُ عَلِیمٌ بِالظَّالِمِینَ»: آنان هرگز تمنّای مرگ نمی‏‏کنند، به‌دلیل اعمالی که از پیش فرستاده‌اند و خداوند ظالمان را به‌خوبی می‏‏شناسد. [6] پس قوم یهود مال و خراج نزد رسول بردند و گفتند: ای چراغ جهانیان، ما را رسوا مکن، زیرا ما اهل جان‌دادن نیستیم، تسلیم می‏‏شویم و مالیات می‏‏پردازیم.