التماس کردن ِهمراه عیسی علیه السلام، زنده کردن استخوانها از عیسی علیه السلام

اسم اعظم و رابطهْ معنوی

حُفره: گودال.

همراه: کنایت از دارنده، داننده.

سَنِى: بزرگ، گران قدر.

احسان کردن: کنایت از زندگى باز دادن به مردگان.

خامش کردن: خاموش شدن، سخن نگفتن.

أنفاس: جمع نفس: دم.

دَرّاک: دریابنده. داننده.

نَفَس پاک‌تر از باران: کنایه از رشد معنوی و رابطهْ روحانی با پروردگار است. آموختن اسم اعظم، نفسی پاک‌تر و لطیف‌تر از باران می‌خواهد.

مَخزن افلاک: ظاهراً استعارت است از «لوح محفوظ». نیکلسون آن را اسم اعظم معنى کرده و ظاهراً از المنهج القوى گرفته است.

دستِ راست: اشارت است به آیات قرآنى که در آن از موسى پرسیده شد «وَ ما تِلْکَ بِیَمِینِکَ یا مُوسى‏: موسى در دست راستت چیست؟»[1] پاسخ گفت: عصایم.

دستان موسى: مُعجزات موسى (ع)[2]

( 142) شخصى که همراه حضرت عیسى بود در ته گورى استخوانهایى دیده‏. ( 143) گفت یا روح اللَّه آن نام بزرگ و اسم اعظمى را که با او مرده را زنده مى‏کنى‏. ( 144) بمن یاد بده تا در حق این استخوانها احسان کرده به آن جان داده و زنده کنم‏. ( 145) حضرت عیسى فرمود ساکت باش که این کار کار تو نبوده گفتار و انفاس تو شایسته این کار نیست‏. ( 146) این کار نفسى مى‏خواهد که از باران پاکتر و از فرشته چالاک‏تر باشد. ( 147) عمرها لازم است که آدم پاک شده امین مخزن افلاک گردد. ( 148) گرفتیم که تو خیلى خوب عصا را بدست گرفتى دست موسى را از کجا خواهى آورد که عصا را اژدها کند. ( 149) گفت اگر این اسم از اسرار بوده من نمى‏توانم آن را بخوانم تو خود آن را براى استخوان بخوان‏.

در میان اسمای پروردگار، «الله» را اسم اعظم دانسته‌اند، اما آن‌چه پیامبران‌ و اقطاب و اوتاد را به کارهای خارق‌العاده توانا می‏سازد، یک کلمه نیست. قدرتی روحانی و رابطه معنوی است که توانایی انسان را به توانایی حق وصل می‏کند که در این مرتبه اراده و فعل انسان، اراده و فعل حق است. بنابراین تأثیر اسم اعظم یا هر اسمی از اسمای الهی بستگی تام و تمامی‏ به وصول به حقیقت آن اسم دارد، آن هم نه وصول ذهنی و علمی، بلکه وصول حقیقی. این امر فقط با تهذیب نفس و ریاضت و مداومت بر ذکر حق، حاصل می‏شود. بقول حافظ:

گر انگشت سلیمانى نباشد             چه خاصیت دهد نقش نگینى‏

این حکایت از یک جهت با حکایت پیشین همانند است و آن اینکه گاه کسى از روى نادانى وجهالت چیزى را درخواست می کند که به زیان اوست. به علاوه نکته دیگرى را نیز در بر دارد و آن اینکه گاه ناقصان را هواى برابرى با کاملان در سر مى‏افتد و چنین مى‏پندارند که مى‏توانند در آشنایى به حقیقت و معرفتِ به اسرار با آنان برابر باشند. همراه عیسى گمان مى‏کرد تنها دانستن اسم اعظم الهى براى زنده کردن مردگان بس است، و به گمان خود جان بخشیدن بدان استخوانها را احسانى در حق آنها مى‏دید اما نمى‏دانست رسیدن به چنان مقام در حد هر کس نیست بلکه نَفَس پاک تر از باران را می طلبد.