نرد خدمت باختن: یعنی برای خدمت به کسی تلاش کردن یا تظاهر و رقابت در خدمت.

میلان: یعنی میل ، رغبت خرسندی.

وجد : یعنی شادی، از احوال درونی است که به اراده حق بر دل سالک می گذرد.

جان آشوفتن: یعنی جان را دچار شور وهیجان کردن.

صفّه: قسمتی از تالار خانقاه که کف آن در سطح بالاتری ساخته می شود که جای پیر ومهمان است.

صُفّه را می‌روفتند : یعنی در مراسم سماع گاه درویشان سر بر صفّه خانقاه می ساییدن وگویی خاک صفه را با سر و روی خود می روبند.

آز: نیاز، حاجت.

صوفى و بسیار خوردن: ابراهیم ادهم را دیدند مقدارى نان سپید و عسل و کره خریده است. پرسیدند چگونه این همه را مى‏خورى. گفت وقتى مى‏یابیم مردانه مى‏خوریم و وقتى نیابیم مردانه تحمل مى‏کنیم.[1]

دَقّ: یعنی در کوفتن، منظور خواستن و گدایى است.

 ( 527) آخر ما هم از این مردمیم و جان داریم بلى امشب دولت بسر وقت ما بمهمانى آمده است‏. ( 528) این صوفیان از آن بخطا مى‏رفتند که جان را اشتباه کرده و عوضى گرفته بودند. ( 529) مسافر هم خسته و از راه دور آمده بود نوازش و اقبال از میزبانان مى‏دید. ( 530) صوفیان خانقاه فرد فردشان نوازشش نموده بخدمتش مى‏پرداختند. ( 531) چون این وضع و اقبال صوفیان را دید بخود گفت اگر امشب خوش نگذرانم پس کى خوش خواهم بود؟. ( 532) غذا خوردند و سماع و وجد شروع شد و خانقاه تا سقف پر از دود و گرد و غبار گردید. ( 533) از اثر وجد و شوق و پاى کوبیدن چنان گردى بلند شد که گفتى دود مطبخ است‏. ( 534) گاهى‏ پاى کوبان و دست افشان خانقاه را بلرزه در آورده و زمانى با سجده زمین صفه را جاروب مى‏کردند . ( 535) شکم صوفى کمتر در روزگار به آرزوى خود مى‏رسد و بهمین جهت صوفیان عموماً پر خوراکند . ( 536) مگر آن صوفئى که جانش از نور حق سیر شده فقط اوست که از ننگ گدائى فارغ است‏ .

مولانا می‏گوید: صوفیان شکم‌باره بسیارند. این گروه از صوفیان، جانی را که پرورش می‏دهند جان حیوانی است نه روح انسانی و خداجو و هستند صوفیانی که نیازی به غذای مادی ندارند ودرِ خانه این و آن را نمی زنند. زیرا نور معرفت حق‌تعالی آنها را سیر می کند؛ چنین صوفی‌ای، از ننگ کوبیدن در خانه این و آن و گدایی آسوده است.

سماع از اول تا کران آمدن: یک دور گردیدن. دور اول انجام شدن.

حَرارَه: آوازى که دسته جمعى خوانند به همراه آهنگ دف و طبل، ترانه و تصنیف صوفیانه.

جمله را انباز کرد: همگى را به خواندن و دست افشاندن واداشت.

 ( 537) از هزاران صوفى یکى داراى این نعمت است و باقى دیگر از دولت و نام او استفاده کرده زندگى مى‏کنند . ( 538) چون یک دوره سماع و ساز و آواز و رقص به آخر رسید مطرب یک آهنگ سنگینى شروع کرد. ( 539) بر گردان اشعارى که شروع کرد این بود: خر برفت و خر برفت و خر برفت و همگى با کمال گرمى با هم هم آواز شدند. ( 540) و با کمال گرمى شب تا بسحر پاى کوبان و کف زنان مى‏گفتند خر برفت و خر برفت و خر برفت‏. ( 541) صوفى مهمان هم بتقلید سایرین خر برفت مى‏گفت و با سایرین هم آواز بود. ( 542) چون شب گذشت و آن جوش و خروش به آخر رسید صبح همگى پى کار خود رفتند. ( 543) خانقاه خالى شده صوفى تنها ماند و لباسهاى خود را گرد گیرى کرده‏. ( 544) بار بر بست و از حجره بیرون آمد تا بر پشت خر بار کند. ( 545) و بهمراهان خود برسد با کمال عجله سر آخور خر رفت و آن را نیافت. ( 546) پیش خود گفت یقیناً خادم برده است که آبش بدهد چون دیشب آب کمتر خورده بود.

از هزاران درویش تعداد اندکی دارای چنین ویژگی اند وما بقی صوفیان بسیار خوار ودر دولت وسایه صوفی صافی می زیند. القصه مطرب با اشاره به فروختنِ خر صوفی مهمان، جملهْ «خر برفت» را با آهنگ تکرار می کرده است اما درویشان که تن و زندگی مادی را مرکب روح می دانند، از سخن او این دریافت را داشتند که: تن را رها کردیم وآنچه مانده روح است.