قحط سه ساله: ظاهراً اشارت است به آن چه در تاریخها و دیگر مأخذها آمده است که امّتهاى پیشین به قحطى که مدت آن سه سال یا بیشتر بود مبتلا مى‏شدند. در داستان الیاس آمده است: «اسرائیل از کفر و ظلم باز نایستادند، خدا به نفرین الیاس سه سال باران را از آنان باز داشت.»[1] ویا در کتاب مقدس نیز آمده است که: «راستى براى شما مى‏گویم که لئیمان بسیارى در اسرائیل بودند در روزگار ایلیاء به هنگامى که آسمان براى مدت سه سال و شش ماه بسته شد که گرسنگى عظیمى در همه زمین بود.»[2] نیز و از این ترکیب در این بیت خورنده طعام دیگران مقصود است (که همه چیز را خُورَد و موجب قحطى شود).

ظِلّ: سایه.

تا: باید.

گاومیش: کنایه از فربه و پر خوار.

وطیفه کن: یعنی مقرر کن، به طور مستمر به او بده.

ذُکُور: جمع ذَکَر: مرد، نرینه.

اناث: جمع اُنثَى: مادینه.

ذُکُور وهم اناث: یعنی همهْ مردم،(همگان از داورى درست تو خشنودند).

داد: عدل.

المُستَغاث: آن که فریاد از او خواهند، و گاه به معنى فریادخواهى به کار رود.

با نمک: کنایه از خوش سخن، که مطلبى را نیکو تقریر کند.

تَفَحُّص: جست و جو، پرسش.

اعیان: جمع عین: بزرگ با شخصیت. و در اینجا مقصود کسانى هستند که قاضى در شناخت اشخاص یا اطلاع از عدالت آنان، از ایشان پرسش کند.

نمودن: نشان دادن، بیان کردن.

رَمه: جمع، گروه. و مقصود زندانیان‏اند.

مُرده ریگ: میراثى، موروثى. و در اینجا به معنى وامانده زشت و منفور است.

          تیرِ قهر خویش بر پرّش زنم             پرّ و بال مُرده ریگش بر کنم‏

3558/د 5

همچو کافر...: زندان تو براى من چون بهشت است.

ردّ: راندن، بیرون کردن.

تقصیرى: نادارایى، فقیرى.

کد: گدایى.