وجود ولیّ حق در هر عصر و زمانی

ولى: واسطه میان خدا و خلق است. و صوفیان او را قطب اعظم گویند و مردم بدو آزموده مى‏شوند. چنان که پیمبران وسیلت آزمایش بودند که «لِئَلاَّ یَکُونَ لِلنَّاسِ عَلَى اَللَّهِ حُجَّةٌ بَعْدَ اَلرُّسُلِ.»[1]

خوى نکو: مقصود لازم آن است که مرتبه رضا و تسلیم است.

برَست: یعنی رستگار خواهد شد.

شیشه دل: کم تحمّل، سست، ناپایدار، زود رنج.

شکستن: کنایه از رد شدن در آزمایش.

( 818) بنا بر این در هر دوره‏اى یک نفر ولى قیام مى‏کند که واسطه میان خلق و خدا بوده و مردم بوجود او امتحان مى‏شوند و این آزمایش تا قیامت در هر زمان باید بشود . ( 819) تا هر کس که خوش خو باشد از هلاکت رهایى یافته و آن که دلش چون شیشه و سنگ باشد بشکند و هلاک شود . ( 820) امام زنده که قیام کرده همان ولى است خواه از نسل عمر باشد یا از نسل على‏ . ( 821) مهدى و هادى او است که هم از نظرها پنهان و هم روبروى تو نشسته است‏ .

مولانا می‏‏گوید: در هر دوره‌ای، ولیّ وجود دارد و امتحان مردم تا روز رستاخیز برقرار است و سکّان کشتی هستی در دست آنهاست و وجودشان وسیله‌ای برای شناختن نیک از بد است. مولانا را عقیده بر این است که پس از ختم حلقهْ نبوت به وجود مبارک حضرت رسول، حلقهْ ولایت تا قیام قیامت برقرار است، زیرا اسماء‌الله هر کدام مظاهری دارند و از جملهْ اسمای‌ الهی ولیّ است. از‌این‌رو، در هیچ دوره‌ای، زمین از اولیای الهی خالی نمی‏‏ماند و آن‌که کامل‌تر از دیگران است، مظهر تمام و کمال اسم ولیّ به شمار می‏‏رود. مولانا در این رابطه، اصل مهدویت را پذیراست و قائل به مهدویت نوعیه است، نه مهدویت شخصیه. از نظر مولانا، ولیِّ هر زمانه پیشوای زنده‌ای است که به حفظ دین قیام می‏‏کند و این قطب زمان می‏‏تواند از نسل علی باشد یا از نسل عمر یا از اقوام و ملل دیگر. صفات مهدی و هادی را هم که در بیت آورده، به عنوان صفت به کار می‏‏برد نه به صورت اسم خاص. ولیّ خدا هر زمانه‌ای از جانب حق هدایت یافته و خود هدایت‌کنندهْ دیگران است. به عقیدهْ مولانا ولیّ خدا را هر کسی نمی‏‏تواند ببیند و زیارت او شایستگی معنوی می‏‏خواهد.