رابطه معنوی پیر و مرید سالک (استاد و شاگرد)(ادامه)

خنبک: دست زدن، کف زدن، مجازاً استهزا کردن.

کوزه گران : کنایه از حیله‏گر، کسانی که می خواهند دیگران را گول بزنند.

فقاع: فقاع در بیت مورد بحث به معنى «کوزه فقاع» به کار رفته است. اما فقاع شرابى بوده است که از جو و مویز و جز آن مى‏ساخته‏اند. و آن را به خاطر گازى که در آن تولید مى‏شده با کوزه سر مى‏کشیده‏اند.

در فقاع کردن یا در کوزه فقاع کردن: فریب دادن.

بى‏کران: بسیار بزرگ. که قدرت خدایى دارد. که به خدا پیوسته است.

 دام دوختن: استعاره از حیلت انگیختن، مکر نمودن.

تدبیر آموختن از او: کنایه از آن است که اگر در ناقصان، قوت تدبیرى هم باشد، آن را از کاملى فرا گرفته‏اند. پس نباید با او در افتند.

استاد جهان: کنایه از ولى کامل، استادی است که همه اسرار عالم را می‌داند.

چشم ینظر بِنُور اللَّه: دیده‏اى که به نیروى خدا مى‏نگرد. حقیقت بین.

خارق: پاره کننده.

کهنه گلیم : منظور دل حسود است که مثل گلیم کهنه هزار سوراخ دارد.

( 1578) آن کوزه گران را تماشا کرده و بر آنها دست مى‏زد و مسخره‏شان مى‏نمود. ( 1579) که این قوم حیله گر مکر مى‏کنند تا با صنعت کوزه‏گرى خود حبابى ساخته و دام براى شاه قرار دهند و درون حباب اندازند. ( 1580) آخر اى خران نفهم پادشاه بزرگ نامحدود کى ممکن است در حبابى بگنجد. ( 1581) بلى براى شاه دامى مهیا کردند چون این تدبیر را از شاه یاد گرفته بودند. ( 1582) چه شاگرد نحسى است که با استاد خود دعوى همسرى نموده و براى نبرد با او بمیدان مبارزه پیش آید. ( 1583) آن هم با کدام استاد؟ استادى که مهندس و سازنده جهان بوده ظاهر و باطن در پیش او آشکار است‏. ( 1584) استادى که چشم او پرده‏هاى جهل را دریده و ینظر بنور اللَّه گردیده است‏. ( 1585) راز و تزویر را در دل خود که چون گلیم کهنه سوراخ است پنهان مى‏کند و آن را پرده آن استاد حکیم قرار مى‏دهد.

مولانا می‌گوید: شاه، درون آن حسودان را تماشا می‌کرد و به ظاهر برای آنها کف می‌زد اما می‌دانست که آنها حیله‌ای در کار دارند. ناگفته نماند که در این ابیات مولانا با این که از شاه و غلام خاص او سخن می‌گوید، اما نظر به رابطه پیر و مرید دارد؛ لذا نیکو است هنگام مطالعه از این زاویه به ابیات نگریسته شود. مولانا ادامه می‌دهد که مرد کامل، از دمدمه مریدان گول نمی‌خورد، زیرا مریدان هرچه دارند از پیر آموخته‌اند و ممکن نیست که پیر حیله آنها را در نیابد. زیرا او به نور خدا می‌بیند و نادانی و ناآگاهی را از پیش چشم خود دریده و کنارزده است. مولانا درباره مرید حسود می‌گوید: دل حسود مثل گلیم کهنه، هزار سوراخ دارد و رازی در آن نمی‌ماند. خنده آور است که او بخواهد از چنین دلی پرده‌ای بسازد و مانع دید استاد راهنما بشود.