ادامه داستان موسی وشبان(3)

عتاب کردن حق تعالى موسى را علیه السّلام از بهر آن شبان

فصل کردن: یعنی جدا کردن. پیامبر نباید بندهْ ما را از ما جدا کند، نزد من ناپسندترین چیزها جدایی است.

فِراق: جدا کردن، جدایى.

أبغَضُ الأشیاء...: ناخوشایندترین چیزها نزد من جدا کردن زن است از شوى. عن معاذ ابن جبل قال: قال رسول اللَّه (ص) «یا معاذ ما خلق اللَّه شیئاً على وجه الارض احب إلیه من العتاق و ما خلق شیئاً على وجه الارض ابغض إلیه من الطلاق» یعنى معاذ بن جبل روایت مى‏کند که رسول خدا فرمود معاذ خداى تعالى چیزى را در زمین نیافریده که نزد او محبوبتر از آزاد کردن باشد و چیزى را در روى زمین نیافریده که در نزد او مبغوض‏تر از طلاق و جدایى باشد. ویا از امام صادق (ع) از رسول خدا (ص) نقل است که فرمود «هیچ چیز نزد خدا محبوب‏تر از خانه‏اى نیست که با ازدواج آبادان شود. و مبغوض‏تر از خانه‏اى در اسلام که به جدایى یعنى طلاق ویران گردد.» و در این باب هشت روایت آمده است.[1]مولانا در این‌جا طلاق را به معنای مطلق دوری و جدایی گرفته است.

سیرت: روش.

اصطلاح: لفظی است که هر ملتی برای بیان بندگی و خدایی به کار می‏برد.

در حق او: براى او، خاص او. یعنی از نظر او یا به نظر او. پروردگار می‏گوید: با گفتن «سبحان الله» یا نگفتن آن، خدا پاک یا ناپاک نمی‏‏شود.

مدح: ستایش.

ذم: نکوهش.

شهد: انگبین.

برى: بری‏ء، منزه، پاک، به دور.

پاک و ناپاکى: که او را به پاکى بستایند، و تنزیه کنند. یا او را به چیزى همانند سازند. که این صفتها در حد اندیشه محدود بندگان است و خداى تعالى مبرّا از آن است.

گران جانى: کاهلى، تنبلى.

گران‌جانی و چالاکی : صفاتی است که بر شما موجودات خاکی تعلق می‏گیرد.

امر: آن چه انجام آن بر مکلّف واجب است، یا همان فرمان آفرینش است: :«بَدِیعُ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ وَإِذَا قَضَى أَمْراً فَإِنَّمَا یَقُولُ لَهُ کُن فَیَکُونُ»:هستى بخش آسمانها و زمین اوست! و هنگامى که فرمان وجود چیزى را صادر کند، تنها مى‏گوید: «موجود باش!» و آن، فورى موجود مى‏شود.[2] آفرینش لطفی بر بندگان است تا به دنیا بیایند و به بندگی پروردگار راه بیابند و از آلایش‌های جهان خاکی پاک شوند.

سندیان: جمع سندى، منسوب به سند، که اکنون یکى از ایالتهاى غربى پاکستان است. اما در قدیم به منطقه بزرگى گفته مى‏شده است که در خاور مکران است و قسمتى از آن بلوچستان را تشکیل مى‏دهد.

( 1754) از طرف خداى تعالى بحضرت موسى وحى رسید که اى موسى بنده ما را از ما جدا کردى‏ ( 1755) تو براى پیوند دادن و وصل کردن مبعوث بپیغمبرى شده‏اى نه براى جدا کردن و نومید ساختن بندگان‏ ( 1756) تا مى‏توانى در وادى فراق قدم نگذار که «ابغض الاشیاء عندى الطلاق» مبغوض‏ترین چیزها در نزد من طلاق است‏ ( 1757) در درون هر کسى روش و اخلاقى بودیعه نهاده‏ایم و بهر کس اصطلاحى داده‏ایم که مخصوص او بوده بهمان روش و بهمان زبان سخن مى‏گوید ( 1758) که آن روش و آن سخن اگر از او ناشى شود مدح و اگر از تو سر بزند ذم است‏ ( 1759) ما از پاکى و ناپاکى از گران جانى و چالاکى برى بوده اینها مورد اعتناى ما نیستند ( 1760) من بندگان خود را خلق نکردم که از آنها سودى ببرم بلکه خلق کردم تا به آنها بخشش وجودى بنمایم‏ ( 1761) از هندیان اصطلاح هند و از سندیان اصطلاح سند پسندیده است‏ ( 1762) من با تسبیح و تنزیه آنها پاک و منزه نمى‏شوم بلکه خود آنها پاک و تسبیح گو مى‏گردند .

خدا از هرگونه صفات ـ اعم از صفات ثبوتیه و سلبیه ‌ـ پاک و منزه است. حضرت امیرالمؤمنین(ع) فرمود: «و کمال توحیده نفی الصفات عنه؛ کمال توحید و یگانگی او نفی هرگونه صفات از اوست.»