وجوب حُرمت واحترام به آل رسول (ص)

این جهان کوه است...: نظیر: آن چه بدین دست دهى بدان دست مى‏گیرى. آن که راضى شود که یار خود را فداى آسایش خویش کند، روزى خود فداى آسایش دیگرى خواهد شد.

جنس آن: مانند آن بهانه که براى صوفى آورد.

شریف: همان سید یا علوی است.

وُثاق: یعنی اطاق

رُقاق: (عربى) نان تنک:

قیماز: (ترکى) کنیز، خدمتکار. (غیاث اللّغات) انقروى نوشته است: قیماز نام زن باغبان یا کنیز اوست.

قاز: غاز: پرنده‏اى از جنس مرغابى، و در اینجا مقصود مطلق «خوراک» است. گلپینارلى نوشته است: این کلمه به صورت ترکى آمده است.

اعتماد: را به خاطر رعایت قافیه باید «اعتمید» خواند.

غَبى: گول، کند ذهن.

 ( 2193) این جهان چون کوهى است که گفت و گوى تو در آن منعکس شده ثانیاً بسوى تو بر مى‏گردد. ( 2194) باغبان بد جنس چون از صوفى فراغت یافت بهانه دیگرى اندیشیده‏ . ( 2195) گفت اى شریف اى آقاى من بخانه برو من آن جا نان نازک خوبى پخته‏ام‏ . ( 2196) از در خانه به کنیزک خدمتکار بگو که آن نان و قاز پخته را بیاورد. ( 2197) وقتى شریف را روانه کرد رو به فقیه نموده گفت: اى پیشواى دین تو فقیه هستى این دیگر واضح و روشن است و کسى در آن شبهه نتواند کرد. ( 2198) این رفیق تو دعوى شرافت نسب مى‏کند ولى دعوى خنک و قابل شبهه است زیرا چه کسى مى‏داند که مادر او چه کارها کرده‏. ( 2199) بر زن و کار زن نمى‏توان دل بست زیرا اعتماد بعقل ناقص خطا است‏. ( 2200) بسى نادان و غافل که در این زمان خویشتن را به پیغمبر و على بسته‏. ( 2201) آرى هر کس که از زنا بوده و خود زانى باشد چنین گمانها در باره اشخاص خدایى مى‏برد. ( 2202) هر کسى که دور خود چرخهاى متوالى بزند مى‏بیند که خانه چون او بگرد سرش مى‏چرخد.

مولانا این‌جا اشاره‌ای هم به مسئله بازتاب شخصیت می‏کند و می‌گوید: این جهان، مانند کوه است و گفت‌وگوی تو در آن، بر اثر طنین و انعکاس، صوت و موج ایجاد می‏کند و به سوی خودت باز می‏گردد:

این جهان کوه است وفعل ما ندا                     سوی ما آید نداها را صَدا

________

   اى بسا ظلمى که بینى در کسان             خوى تو باشد در ایشان اى فلان‏

اندر ایشان تافته هستىِّ تو                        از نفاق و ظلم و بد مستى تو

 آن تویى و آن زخم بر خود مى‏زنى             بر خود آن دم تار لعنت مى‏تنى‏

1321- 1319/ د / 1

باغبان برای فریب دادن سید، او را به خانه خود می‌فرستد تا به کنیزش «قیماز» بگوید که نان نازک مخصوص و مرغابی را بیاورد. باغبان رو به فقیه می‏کند و می‌گوید: تو فقیهی و به‌طور قطع هم فقیهی، اما آن سید، ادّعای نامعقولی می‏کند. کسی چه می‏داندکه چه کسی با مادرش آمیزش کرده است. بسیاری از ابلهان در زمان ما، خود را به حضرت علی(ع) وپیامبر(ص) نسبت می‏دهند. در این قسمت مولانا به یاوه‌گویی‌های باغبان پاسخ می‏دهد و می‌گوید: کسی که چنین ظن بدی نسبت به کسی دارد، آن هم نسبت به اشخاصی که منسوب به خاندان پیامبرند، خود حرام‌زاده است، هرکس که زنازاده و زناکار باشد، در حقانیت مردان الهی گمان بد خواهد بُرد. هر‌چه باغبان یاوه‌گو دربارهْ فرزندان رسول‌الله گفت، در واقع وصف الحال خودش بود.