راه شناختن ولى

 کور: کسی است که به حقیقت و اسرار حق آشنا نیست و نمی‌تواند اولیاء‌الله را بشناسد.

آن دیدهْ یقین: چشمی است که باطن و اسرار غیب را می‏‏بیند و به همین دلیل به مرتبهْ یقین رسیده است.

سرهنگ: مرد کامل یا مرشد است.

کلیم: لقب موسى (ع).

هر گلیمى را کَلیمى در بر است: یعنی اولیاى خدا تا توانند مردم را راهنمایى مى‏کنند، لیکن گاه براى آسوده شدن از زحمت نادانان، خود را مجنون وا مى‏نمایند. در این حالت تنها کسانى توانند آنان را شناخت که توفیقى رفیقشان شده باشد. پس آنان را که به ظاهر افتاده و ژنده پوش‏اند خوار نباید شمرد چرا که بود ولیى از اولیاى خدا باشد. لیکن آگاه باید بود تا هر دعویدارى ولى پنداشته نشود.

          چون دو چشم دل ندارى اى عنود             که نمى‏دانى تو هیزم را ز عود

          چون که گنجى هست در عالم مرنج             هیچ ویران را مدان خالى ز گنج‏

2153- 2152 / د /2

دزد: نَفس است که ما را از راه حق دور می‏‏کند.

عنود: به معنای لجباز و سرکش است.

( 2353) و تو آن دانش و فهم را نداشتى که سرگین را از عود تمیز دهى‏. ( 2354) حال اگر ولى از جنون پرده بروى خود کشیده باشد تو کورى کى مى‏توانى او را بشناسى‏ . ( 2355) اگر آن دیده یقین تو باز باشد زیر هر سنگى سرهنگى خواهى دید .( 2356) در پیش چشمى که باز بوده و راه شناس است هر گلیمى گلیم مخصوصى را در بر دارد که آن چشم او را مى‏شناسد .( 2357) ولى را هم ولى معرفى مى‏کند و هر کس را که او بخواهد فیض شناسائى مى‏بخشد ( 2358) کسى نمى‏تواند از راه عقل او را بشناسد چون او خود را دیوانه جلوه داده است‏ ( 2359) وقتى دزد بینایى رخت کورى را بدزدد آیا ممکن است که کور در معابر دزد خود را پیدا کند؟. ( 2360) اگر دزد در موقع عبور به کور تنه هم بزند نابینا او را نخواهد شناخت‏.( 2361) وقتى سگ کور ژنده پوش را مى‏گزد کور چه سان او را تواند شناخت‏. 

مولانا می‏‏گوید: در پشت هر ظاهر فقیرانه‌ای ممکن است مرد کاملی یا پیامبری باشد. کلیم اشاره به موسی کلیم‌الله است. مرد حق را، مرد آشنای به حقیقت می‏‏شناسد و هر که را اولیا بخواهند، خود را به او می‏‏شناسانند. به عبارت دیگر، باید در تو شایستگی بیابند تا خود را برتو ظاهر کنند. اگر مرد حق صلاح بداند که خود را دیوانه نماید، با معیارهای عقل این‌جهانی شناخت او ممکن نیست.