شاید این پرسش مطرح شود که چرا این همه سال مرارت وتحمل رنج وریاضت برای مثنوی؟! پاسخ این است که مثنوی همانگونه که آفریدگار آن فرموده است:
نردبان آسمان اســت این کــلام
هرکه زین برمی رود آید به بام
نی به بام چرخ کان اخـضر بــود
بل به بامی کز فلـک برتربود
یا:
گـرشدی عطشـان بـحرمعـــنوی
فرجه یی کن درجزره مثنــوی
فرجه کن چندان که انـدرهرنفس
مثنــوی رامعنوی بینی وبس
یا:
مثــــــنوی مـادکان وحـدتــست
رحمت اندر رحمت اندر رحمتست
غیرواحد هرچه بینی اندراین
بـی گمانی جمله را بت دان یقین
یا :
گـرشود بیشـه قـلم دریـا مـدیــد
مثنوی رانیست پـایانی پدیـــــد
وحدت اندر وحدت است این مثنوی
ازسمک رو تاسماک ای معنوی
عبدالرحمن جامی، عالم بزرگ وخاتم الشعرا ،اندکی بعداز مولانا، شخصیت وآثار اورا چنین ارزیابی می نماید.
من چه گویم وصف آن عالی جناب
نیست پیغمبر ولی دارد کتاب
مثنــــوی معنـــــــــوی مــــــولوی
هست قـرآن درزبان پهــلوی
وشیخ بهایی آملی گفته است:
من نمی گویم که آن عالــی جناب
هست پیغمبر، ولی دارد کتاب
مثــــنوی او چـــو قـرآن مـــدل
هـادی بعضـی وبعضی را مـــذل
اینجانب با پژوهش وتحقیقاتی که بیش از هفت سال بطول انجامید، توفیق یافتم بیش از پنج هزار آیات قرانی را از مجموع بیست وپنج هزار وششصد واندی ابیات مثنوی در شش مجلد بنام بحر دربحر ( قرآن درآینه مثنوی)استخراج نمایم. درحقیقت مثنوی معنوی مولوی تفسیر عرفانی از قرآن شریف است وتمامی معارف مثنوی آبشخورش قرآن مجید می باشد.
با چنین نگاهی است که مولاناجلال الدین،ازآغاز آفرینش مثنوی ، مقام وارجمندی کارخویش رامی دانست ودر دیباچه عربی مثنوی، آنرا اصول اصول اصول دین می خواند .«هذا کتاب المثنوی المعنوی وهو اصول اصول اصول الدین ، فی کشف اسرار الوصول والیقین» و مثنوی رابه چشم کتاب الهامی ومقدس می نگریست وطعن درآن راچون طعن بر قرآن می دانست.
طعنه زننده گان به مثنوی می گفتند:
کاین سخن پست است یعنی مثنوی قصـ? پیغمـــبراســت وپـیروی
نیست ذکـربحـــــث واســراربلنـد که دوانند اولیا این سو سمنــد
ازمقـامـات تپـتـل تـافـنـــــا پایـه پایـه تاملاقـات خـــــدا
شرح وحـدهر مقـام ومـنزلی که به پراو برپرد صاحبدلی
مولانا در پاسخ به آنان می گوید:
چون کتاب الله بیامد هم برآن این چنین طعنه زدند آن کافــران
که اساطیراست وافسانه نـژنـد نیـست تـعمیقی وتحقــیقی بلنـــد
کودکان خردفهمش مـی کنند نیـست جــز امـرپسند وناپــــسـند
ذکریوسف،ذکرزلف پـرخمش ذکــر یـعقوب وزلیـخا وغـمـــش
ظاهراست وهرکسی پی می برد کوبیان که گم شود دروی خرد
بعد پاسخی را می آورد که خداوند برزبان محمد(ص) به معترضان برقرآن دارد:
گفت اگرآسان نماید این بتو این چنین آیات یکی سوره بگو
جنیان وانستـــــان واهـل کار گـو یکی آیت ازاین آسان بیــار
ادامه دارد
محمدرضا افضلی تحصیل کرده درحوزه معارف، پژوهشگر ونویسنده کتاب معارف مثنوی، سروش آسمانی در4جلد(شرح موضوعی مثنوی)، درمحضر مولانادر6جلد(شرح کامل مثنوی معنوی)، شرح لبّ اللباب مثنوی در2جلد،دانشنامه عزالی در4جلد .... |