حکایت بقال و طوطى و روغن ریختن طوطى در دکان‏      

خطاب: یعنی زبان یا سخن .

خواجه‏وش‏: همانند بزرگان

کل: کچل، بى‏مو، مجازا بى‏برگ و بار.

            یکایک سر شاخها کل شود             جوانى بپیرى مبدل شود

آفتاب نعمت شد: یعنی نعمت از دستم رفت.

میغ: یعنی ابر.

هر گون: هر نوع و هر جنس.

 شگفت: یعنی هرچیزی که برای طوطی تازگی داشت.

کاندر آید او بگفت‏: یعنی هرچه ممکن بود او را به سخن آورد.

چکامه ختام

خدایا
خواندمت، پاسخم گفتی؛
از تو خواستم، عطایم کردی؛
به سوی تو آمدم، آغوش رحمت گشودی؛
به تو تکیه کردم، نجاتم دادی؛
به تو پناه آوردم، کفایتم کردی؛

عزیزا  !
از خیمه‌گاه رحمتت بیرونمان نکن  .
از آستان مهرت نومیدمان مساز   .
از درگاه خویشت ما را مران .

دلبرا!
چگونه ناامید باشم، در حالی که تو امید منی!
چگونه سستی بگیرم، وخواری پذیرم که تو تکیه‌گاه منی!
ای آنکه با کمال زیبایی و نورانیت خویش،
آنچنان تجلی کرده‌ای که عظمتت بر تمامی ما سایه افکنده….

پروردگارا

به من بیاموز دوست بدارم کسانی را که دوستم ندارند...

عشق بورزم به کسانی که عاشقم نیستند...

بگریم برای کسانی که هرگز غمم را نخوردند...

محبت کنم به کسانی که محبتی در حقم نکردند

خدایا عاشقان را با غم عشق آشنا کن

ز غم های دگر غیر از غم عشقت رها کن
خدایا بی پناهم، ز تو جز تو نخواهم 

اگر عشقت گناه است، ببین غرق گناهم

اشک معرفت

د/1 ب/822 ببعد

زاری نشانه درد است و درد حکایت از آگاهی بنده و آشنایی به حقایق دارد. «دولاب» چرخی است که با آن آب از چاه می‌کشیدند. هنگام کشیدن آب بر اثر سنگینی دلو‌های آب، در چرخ، سا‌یش و صدایی بلند می‌شد. این سایش و صدا را مولانا به ناله تشبیه می‌نماید و می‌گوید: دولاب نالان است، چون از دلو آب هنگام کشیدن آب به بالا آب می‌ریزد. مولانا این ریزش آب از دلو را به اشک و چشم تر تشبیه می‌کند. او می‌گوید: اگر همانند دولاب نالان گریه کنی و برای او اشک بریزی، در جان تو سبزی و خرمی پدید می‌آید و شادی معرفت حق و مشاهده حقایق غیبی را ادراک خواهی کرد. «اشک خواهی» یعنی اگر آن زاری، نشان دهنده معرفت را می‌خواهی باید که رحم آوری بر ناتوانان و اشکباران. این کلام مولانا مضمونی از حدیث است که: «‌انّمایرحُم الله من عباده الرٌحماء، ارحم مَن فی الارض یرحمک مَن فی السماء؛ همانا خدا به بندگان رحیم و دلسوز، رحم و شفقت می‌ورزد، به زمینیان رحم کن تا آسمانیان به تو رحم کنند.»

ارزش گریه و سوز قلبی

انکسار و رقّت قلب و لطافت روح، از ثمرات ایمان است.دل‌های سنگین و قسی از نور ایمان تهی هستند. از‌این‌روست که در ادعیه شریفه، گریه و خضوع قلبی بسیار مورد تأکید قرارگرفته است. حضرت علی× در انتهای دعای کمیل می‌فرماید: «ارحم من رأس ماله الرجاء وسلاحه البکاء؛ رحم آر بر کسی که سرمایه‌ای جز امید و سلاحی جز گریه ندارد.» حضرت عیسی(ع) در پاسخ به سؤال حواریون که چه کسی در ملکوت آسمان‌ها والاتر است، فرمود: هر آینه به شما بگویم، تا بازگشت نکنید و مثل طفل کوچک نشوید، هرگز به ملکوت آسمان‌ها داخل نخواهید شد. پس هرکه مانند بچه‌ای کوچک، خود را فروتر سازد، در ملکوت آسمان بزرگ‌تر است.

د/5 ب/135 ببعد

د/3 ب/198 ببعد

توجه به حق، نیازمند کششی از جانب اوست. روح و روان انسان نادان از حقیقت این نیایش به دور است، زیرا نادان مجاز به ذکر حق نیست؛ البته چون معرفت ندارد، نمی‌تواند نیایش کند. بر دهان و قلب انسان نادان، قفلی از هوا و حماقت نهاده شده تا به هنگام اضطرار و گزند به درگاه خدا ناله سر ندهد. این مطلب اشاره دارد به آیه 7 سوره بقره که‌: {  zNtFyz    ª!$#    4?n?tã    öNÎgÎ/qè=è%    4?n?tãur  öNÎgÏèôJy?#?n?tãuröNÏdÌ?»|Áö/r&×ouq»t±Ïî...} شکوه و قدرت فرعون نیز قهر الهی است، چون اشتغال به دنیا، او را از توجه به حق بازداشت. او در سراسر زندگی به هیچ‌ گرفتاری و یا درد سری مبتلا نشد تا مبادا به درگاه الهی ناله سردهد.