آدرس کانال تلگرام

درمحضر مولانا

    darmahzaremolanachannel@

شفاعت اولیاء الله 

 گفت پیغمبر: مأخذ آن حدیثى است از رسول خدا: «شفاعتى لأهل الکبائر من اُمَتّى.»[1] ( شفاعت من برای کسانی از امت است که گناهان کبیه دارند. مجلسى از تذکرة الفقهاء علامه آورده است: «یَشفَعُ فِى أهل الکبائر لقوله (ص) ذخرتُ شفاعتى لأهل الکبائر من اُمَّتى.»[2]

کبایر: جمع کبیره، و آن گناه بزرگ است که ارتکاب آن موجب سلب عدالت از گناهکار است، چون قتل نفس، عقوق والدین، خوردن مال یتیم، ربا خوارى، و...

نقض عهد: پیمان شکنی بنده با خداست ، عهدى را که با خدا بسته بودند که فریب شیطان را نخورند و فرمان او را نبرند.[3]

ایشان را شفاعت‏ها بود: یعنی ایشان برای دیگران شفیع خواهند شد. مرحوم فروزانفر مأخذ آن را این روایت دانسته است: «لیَدخُلنَّ الجنّةَ بشفاعة رجلٍ مِن امتى اَکثرُ مِن بَنى تمیم.»[4] و از امام کاظم (ع) منقول است: « وَ اِنَّ اَحدَهُم (الشیعة) لِیُشفَعَ فى مثل ربیعة و مضر فَیَشفعُه اللَّهُ فیهم لکرامةٍ على اللَّه عز و جل.»[5]

حکم: آن چه قاضى در مسئله‏اى گوید که برگشت آن ممکن نیست.

هیچ وازر: برگرفته از قرآن کریم است: وَ لا تَزِرُ وازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرى‏: هیچ کس بار گناه دیگرى را بر ندارد.[6]

 من نیم وازر: توضیحى در معنى آیه است که شفاعت، جرم دیگرى را بر عهده گرفتن نیست بلکه کرامتى است که خدا مرحمت فرموده است.

مضمون این ابیات این است که مولانا از زبان پیامبر(ص) می گوید: نیکوکاران و درستکاران امت به شفاعت من نیاز ندارند، البته عین این مضمون در احادیث نبوی نیست اما مواردی هست که در آنها صحبت از شفاعت مردم نیکوکار به میان آمده است:« صُلَحاءُ اُمّتی لایَحتاجُونَ لِشفاعتی وَ انَّما لَهُم شَفاعةٌ فی المُذنبین»[7]

آدرس کانال تلگرام

درمحضر مولانا

    darmahzaremolanachannel@

جزع ناکردن شیخى بر مرگ فرزندان خود

مقام ومنزلت رضا وخشنودی حضرت حق

 داستانی که با این عنوان آغاز می شود، در سرگذشت بزرگان صوفیه چند مورد مشابه دارد که آنها را در حلیة الاولیاء حافظ ابو نعیم، در رسالهْ قشیریه، ودر تذکرة الاولیاء عطار می بینیم، در تذکرة الأولیاء یک مورد در سرگذشت فُضَیل بن عیاض آمده است که: «تنها لبخندى که پس از سى سال بر لب آورد روزى بود که پسرش بمرد. «گفتند ای خواجه! چه وقت این است؟ گفت دانستم که خداوند راضی بود به مرگ این پسر، من نیز موافقت کردم ورضای او را تبسم کردم».[1]

راهنما: یعنی مرشد.

آسمانى شمع: خورشید. از آن رو که اولیا همچون خورشیدند و با راهنمایى خود راه رستگارى را روشن مى‏کنند و مردم را از در افتادن در گمراهى باز مى‏دارند.

دارالجنان: یعنی بهشت.

چون پیمبر: مأخذ آن حدیثى است که مجلسى از جامع الاخبار از رسول خدا (ص) آرد: «الشَّیخُ فِى أهلِه کَالنَّبِىِّ فِى أمَّتِه.»[2]

شیخِ رفته پیش: یعنی مرشدی که به حضرت حق رسیده، به کمال در سن و در تخلق به اخلاق اسلامى.

کیا: یعنی بزرگ وسرور.

ما را در فنا نگذاری: یعنی نگذاری که در پیشگاه حق ما هیچ باشیم.

تخت: عرش الهی است.

آراستن تخت: کنایه از هنگام داورى شدن. به داورى نشستن.

بی زینهار: یعنی بی پناه و بی امان.

روز و شبِ بى‏زینهار: روز قیامت که کسى را پرواى کسى نیست. «یَوْمَ یَفِرُّ اَلْمَرْءُ مِنْ أَخِیهِ».[3] ودر آن جز خداوند کسی دست ما را نمی گیرد.

( 1774) در زمانهاى پیش شیخى بود که در روى زمین شمع آسمانى بود. ( 1775) او چون پیغمبرى کهدر میان امت خود باشد در باغ بهشت را بروى مردم مى‏گشود. ( 1776) پیغمبر خدا فرموده است که پیر با تجربه چون پیغمبرى است میانه قومش. ( 1777) یک روز اهل خانه او باو گفتند تو چرا این قدر سخت دلى؟. ( 1778) ما از مرگ و دورى فرزندان تو زارى مى‏کنیم و پشتمان از غم خم مى‏شود . ( 1779) تو چرا گریه و زارى نمى‏کنى مگر عاطفه در دل تو نیست‏ . ( 1780) اگر در دل تو رحم و عطوفت نباشد ما دیگر چه امیدوارى بتو مى‏توانیم داشته باشیم‏. ( 1781) تو پیشواى ما هستى و ما امیدواریم که تو ما را از سختى نجات دهى‏. ( 1782) در روز قیامت که‏ تخت عدالت بر پا مى‏شود در آن روز سخت شفیع ما تو هستى‏. ( 1783) در آن موقع بى‏چارگى ما بکرم تو امیدواریم‏. ( 1784) در آن روز که مجرمین امان ندارند ما دست بدامان تو خواهیم زد .

آدرس کانال تلگرام

درمحضر مولانا

    darmahzaremolanachannel@

اجتماع اجزاى خر عُزیر علیه السّلام بعد از پوسیدن باذن

اللَّه تعالی و در هم مرکّب شدن پیش چشم عُزَیر علیه السّلام

اجتماع اجزاى خر عزیر: اشاره است به آیه:« أَوْ کَالَّذِی مَرَّ عَلى‏ قَرْیَةٍ وَ هِیَ خاوِیَةٌ عَلى‏ عُرُوشِها قالَ أَنَّى یُحْیِی هذِهِ اَللَّهُ بَعْدَ مَوْتِها فَأَماتَهُ اَللَّهُ مِائَةَ عامٍ ثُمَّ بَعَثَهُ...وَ اُنْظُرْ إِلى‏ حِمارِکَ وَ لِنَجْعَلَکَ آیَةً لِلنَّاسِ.. »: یا مانند آن که بر دهى گذشت سقف‏هایش درهم ریخته، گفت خدا چگونه (مردم) این را زنده مى‏کند پس از مردنش؟ پس خدا او را صد سال مى‏راند. پس بر انگیختش.[1] مفسران نوشته‏اند او عزیر بود از پیامبران بنى اسرائیل. بر شهرى گذشت که بخت نصر آن را ویران کرده بود. گفته‏اند آن شهر دیر هِرقِل بود، میان واسط و مداین بر کنار دجله. عزیر با خرى که داشت در سایه درختى فرود آمد. درختان آن دیه پر میوه تازه بود. عزیر پاره‏اى انگور و انجیر بگرفت و شیره انگور بر نان خشک که همراه داشت ریخت. پس با خود گفت چگونه خدا اینان را پس از مرگ زنده کند. خدا او را صد سال بمیراند. آن گاه او را زنده کرد. جبرئیل بیامد و گفت چه مدت در خواب بودى؟ گفت روزى یا پاره‏اى از روز. گفت نه که صد سال خفته بودى. اکنون به خوردنى و نوشیدنیت بنگر که هیچ دگرگون نشده و خرت بنگر که چگونه آن را زنده مى‏کنیم.[2] (چنان که مى‏بینیم در این آیه از عزیر نامى نیست امّا مفسران نوشته‏اند آن مرد عُزیر بود. نام عُزیر در قرآن کریم تنها در سوره توبه آیه 30 آمده است که جهودان او را پسر خدا خواندند.

پاره زنى: به هم پیوستن پاره‏ها. وصله‏گرى. کنایه از فراهم آوردن اجزاى درهم ریخته.

خَرز: سوراخ کردن و دوختن (بیشتر در موزه و کفش).

جامعى: گرد آوردن.

اهتمام: اندوهگین شدن.

فوات: از دست شدن.

حس‏هاى تنى: ادراک‏هاى جسمانى.

« عُزَیر» در منابع اسلامی نام اِرمیاء نبی است که از انبیاء بنی اسرائیل بوده ودر آیهْ 30 سورهْ توبه می خوانیم که یهود او را تا حد خدایی بالا برده اند. این ابیات مثال دیگرى است براى نزدیک ساختن مفهوم قیامت به ذهن‏هاى ساده. نخست به قرآن کریم و داستان عزیر استشهاد مى‏کند ، در تفسیر آیه 259 سورهْ بقره نوشته اند که : عُزَیر، وقوع قیامت را باور نمی کرد وخداوند او را میراند وپس از صد سال دوباره زنده کرد ودر پیش چشم او خر او را هم زنده کرد، وعُزَیر ایمان آورد.[3] مولانا سپس به خواب تمثّل مى‏جوید، که آدمى هنگام خفتن مى‏داند همه حس‏هایش از کار مى‏افتد أما مطمئن است که چون بیدار شد آن حس‏ها دو باره بر سر کار خواهد بود. چنین است حالت مرگ نسبت به عالم آخرت و زنده شدن پس از مردن.

آدرس کانال تلگرام

درمحضر مولانا

    darmahzaremolanachannel@

نگاهی به بحث قیامت وچگونگی حشر 

جذب اجزا: تغذیه کردن و رشد یافتن.

 جذب اجزا تا چهل سال کردن: حد رویش جسم را در آدمى تا چهل سال دانسته‏اند و از آن پس تا پنجاه سالگى متوقف شود، سپس حالت تراجع دست دهد.

نَما: روییدن، رشد، با توجه به بیت بعدی رشد جسم وکمال روح هر دو مورد نظر است.

تعلیم کردن روح جذب اجزا را: جنین هنگامى جذب غذا تواند کرد که روح در او دمیده باشد، و روح از جانب خدا در جنین دمیده شده است. هر گاه روح که مخلوق است به امر او جذب اجزا کند، چگونه خالق روح جذب اجزا نتواند کرد. و چگونه نتواند روز رستاخیز آن اجزاى پراکنده را فراهم سازد. (براى روشن‏تر ساختن چنین امکان داستان بعد را عنوان مى‏فرماید).

شاه فرد: حضرت حق جل و علا. (هر گاه روح که آفریده خداست در بدن جذب اجزا مى‏کند، چگونه خالق روح جذب اجزا نتواند کرد؟)

خورشید جامع ذرّه‏ها: دمیدن روح در ماه چهارم است از سقوط نطفه در رحم و در این ماه تدبیر با آفتاب بود که رئیس ستارگان است و نفس آن روح عالم است و او مستولى بر همه موجودات مادون فلک قمر بود. [1]

 ربودن اجزا: فاعل «ربود» در نیم بیت دوم خداست. نه خورشید (چنان که بعض شارحان نوشته‏اند) و اشارت است به دیگر بار زنده شدن آدمى پس از مرگ. چنان که در داستان خر عزیر به تفصیل بیشتر گوید و مضمون این بیت‏ها تفسیر گونه‏اى است از آیه:« یا أَیُّهَا اَلنَّاسُ إِنْ کُنْتُمْ فِی رَیْبٍ مِنَ اَلْبَعْثِ فَإِنَّا خَلَقْناکُمْ مِنْ تُرابٍ ثُمَّ مِنْ نُطْفَةٍ ثُمَّ مِنْ عَلَقَةٍ ثُمَّ مِنْ مُضْغَةٍ مُخَلَّقَةٍ وَ غَیْرِ مُخَلَّقَةٍ لِنُبَیِّنَ لَکُمْ وَ نُقِرُّ فِی اَلْأَرْحامِ ما نَشاءُ إِلى‏ أَجَلٍ مُسَمًّى ثُمَّ نُخْرِجُکُمْ طِفْلاً ثُمَّ لِتَبْلُغُوا أَشُدَّکُمْ.»[2]

آن زمانى که در آیى تو ز خواب: تشبیهى است حشر مردگان را در قیامت به برخاستن خفته از خواب چنان که در قرآن کریم است: اَللَّهُ یَتَوَفَّى اَلْأَنْفُسَ حِینَ مَوْتِها وَ اَلَّتِی لَمْ تَمُتْ فِی مَنامِها فَیُمْسِکُ اَلَّتِی قَضى‏ عَلَیْهَا اَلْمَوْتَ وَ یُرْسِلُ اَلْأُخْرى‏ إِلى‏ أَجَلٍ مُسَمًّى.[3]

          از عدم‏ها سوى هستى هر زمان             هست یا رب کاروان در کاروان‏

          خاصه هر شب جمله افکار و عقول             نیست گردد غرق در بحر نُغُول‏

          باز وقت صبح آن اللّهِیان             بر زنند از بحر سر چون ماهیان‏

1891- 1889/ د / 1

عُد: باز گرد.

صحبت از دید آگاهان وناآگاهان بود، ودر اینجا مولانا سخن را به آیه شریفه سوره انعام مستند می کند که: بگو آیا نابینا و بینا یکسان‏اند. آیا نمى‏اندیشید. مولانا می گوید: خداوند در طبیعت وسرشت هر موجودی نیروی جذب نیازمندی ها را پدید می آورد. پروردگار یکتا هم به جسم جذب اجزاء را می آموزد وهم به روح. این خداست که ذرات وجود آفریدگان را باهم پیوند می دهد ومی تواند این اجزاء را بگیرد یا دوباره گرد آورد وبپیوندد، بی آن که حتی این اجزاء را تغذیه کند ونیروی مادی به کار ببرد. ذرات جسم را همان طور باز می گرداند که پس از خواب « هوش وحس رفته» را بر می گرداند.

آدرس کانال تلگرام

درمحضر مولانا

    darmahzaremolanachannel@

حکایت اَستر پیش شتر که من بسیار در رو مى‏افتم و تو نمى‏افتى الاّ به نادر 

دید آگاهان وناآگاهان

نارسایی دیدِ دنیا دوستان

د3/ب1748تا1757

حکایت استر: این داستان در دفتر چهارم نیز خواهد آمد:

          اشترى را دید روزى استرى             چون که با او جمع شد در آخرى‏

3377 / د /4

و ظاهراً داستان گرفته از سخنان شمس است: استر شتر را پرسید که چون است که من بسیار در سر مى‏آیم تو کم در سر مى‏آیى؟ شتر جواب گفت که من چون بر سر عقبه بر آیم نظر کنم تا پایان عقبه ببینم. زیرا بلند سرم و بلند همتم و روشن چشمم. یک نظر به پایان عقبه مى‏نگرم و یک نظر به پیش پا. مراد از شتر «شیخ» است که کامل نظر است و هر کس که بدو پیوستگى بیشتر دارد از دزدیدن اخلاق او لا شک با هر چه نشینى یا هر چه باشى خوى او گیرى.[1]

راه دقیق: دشوار رو، راه باریک.

درسر آمدن: یعنی سرنگون شدن، زمین خوردن.

عَقبه: عَقَبَه، گردنه، کوه بلند ودارای شیب تند.

چون غوی: یعنی مانند آدم گمراه.

عثار: به سر در آمدن، به رو در افتادن، لغزش.

از بلندی ناظر است: کنایه از اِشرافِ پیر بر امور باطنی است، شیخ که از جانب خدا بدو افاضتى شده است، با دیده ینظر بنور اللَّه پایان کار را مى‏بیند و آن که با اعتماد به علم جزئى خود قدم در راه مى‏نهد پیوسته در اشتباه افتد.

          گر نخواهى هر دمى این خُفت خیز             کن ز خاک پاىِ مردى چشم تیز

3372 / د /4

یَستَوِى الأعمَى: برگرفته از قرآن کریم است:« قُلْ هَلْ یَسْتَوِی اَلْأَعْمى‏ وَ اَلْبَصِیرُ أَ فَلا تَتَفَکَّرُونَ»: بگو آیا نابینا و بینا یکسان‏اند. آیا نمى‏اندیشید.[2]

فِى المَقام وَ النُّزول...: ترجمهْ بیت چنین است: نزد شما کور وبینا، در مقام ومحل وچگونگی فرود آمدن درجایی، ودر گذرگاهی که طی می کنند یکسان اند.

در ابیات پیشین مولانا دنیا دوستان را « کور» و اهل معنی را« بینا» معرفی کرده وگفته است :« کور را هرگام باشد ترس چاه» واین ابیات ناظر است بر دیدِ محدود و نارسای اهل دنیاست که در این حکایت « استر» نماینده چنین کسانی است. و« شتر» کنایه از مردی است که دنیا را از منظری بالاتر می نگرد.