باز خوانی

پیامعاشورا

 6- اصلاح‏ طلبى و اصلاح گرى‏ 

از منطق الهام بخش آن حضرت این هدف والا و انسانى نیز به صراحت دریافت مى‏گردد. به همین جهت مى‏توان گفت که یکى از هدفهاى بزرگ نهضت فرهنگى و معنوى عاشورا اصلاح‏طلبى و اصلاحگرى است.

واقعیت این است که جامعه و امت، پس از رحلت پیامبر بر اثر عوامل گوناگونى به تدریج از سلامت اندیشه و عقیده و عمل و اخلاق در ابعاد گوناگون فاصله گرفت و به انواع بدعت‏ها و آفت‏هاى ویرانگر گرفتار آمد؛ به آفت‏هایى نظیر: آفت برترى‏جویى و برترى‏طلبى، خود محورى و خودکامگى و خودسرى، بدعت‏گذارى و قانون سازى، ادعا و اختیارات و تصرفات فرا قانونى، انحصار قدرت و نفى حق حاکمیت مردم بر سرنوشت خویش، دستبرد به خزانه ملّى، برترى دادن عرب بر عجم و بنى امیه بر دیگران، واگذارى پست‏ها بر اساس روابط و خود سرى، پایمال ساختن حقوق و امنیت مردم، ممنوع ساختن نظارت ملّى، آفت سانسور و تعطیل آزادى بیان و قلم، نقد ناپذیر شدن حکومت و عدم تحمل و مدارا براى چون و چرا، اعلان آشکار پاسخگو نبودن حکومت در برابر مردم و ادعاى نمایندگى از سوى خدا، طرد و سرکوب بیرحمانه حق طلبان و آزادیخواهان و روشن اندیشان به جرم دگراندیشى و تحمیل ناپذیرى و نفى سلطه‏گرى و قیم مآبى، جذب چاپلوسان و نالایقان و بت‏تراشان و تبهکاران، رواج تعصب و تاریک اندیشى و خشونت مهار گسیخته و انواع دخمه‏ها و زندانها و دهلیزهاى مرگ و حذف و کشتار بى‏حساب و قانون به دست جلادان شناخته شده و ناشناخته حکومت ...

این‏ها بخشى از آفت‏هاى ویرانگر و مرگبارى بود که به تدریج دامنگیر حکومت و جامعه گردید و خرمن هستى و گلستان جامعه را مورد تاخت و تاز قرار داد و زنگ‏هاى خطر را به صدا در آورد و ضرورت اصلاحات را به آگاهان و اصلاحگران و خیرخواهان خاطرنشان ساخت.

امیر مؤمنان در اشاره به این تباهى‏ها و آفت‏ها و ضرورت اصلاحات اساسى و ساختارى بود که به دعوت مردم پاسخ داد و فرمود:

«... اما و الذى فلق الحبة، و برأ النسمة، لولا حضور الحاضر، و قیام الحجة بوجود الناصر، و ما اخذ اللَّه على العلماء ان لا یقارّوا على کظّة ظالم و لا سغب مظلوم لألقیت حبلها على غاربها ....»[1]

به خدایى که دانه را شکافت و جان را آفرید سوگند که اگر دعوت و حضور این انبوه بیعت‏کنندگان نبود، و اگر آمادگى یاران، حجت را بر من تمام نمى‏نمود، و اگر خدا از دانشمندان و اصلاحگران و روشنفکران پیمان نگرفته بود تا ستمکاران شکمباره را برنتابند و به یارى و نجات ستمدیدگان و گرسنگان بشتابند، بى‏گمان همچنان رشته کار را وامى‏نهادم و پایانش را بسان آغازش مى‏انگاشتم.

و نیز در برابر فساد سیاسى و لزوم اصلاحات بود که فرمود:

« و اللَّه لا استعمل معاویة ابدا ... و ما کنت متخذ المضلین عضدا.»[2]

نه، به خداى سوگند هرگز در تدبیر امور جامعه، معاویه را بر پستى که به ناروا به او سپرده‏اند نخواهم گماشت، و من در سبک و سیستم خویش چنین نیستم که گمراهگران و ظالمان و تاریک‏اندیشان را به همکارى و همراهى برگزینم.

این آفت‏ها و تباهى‏ها در ارکان حکومت و جامعه پس از استقرار ارکان مخوف مذهب سالارى دروغین اموى وسعت و گسترش تأسف‏بارى یافت و زنگ‏هاى خطر را به صدا درآورد و ضرورت تحول و اصلاحات عمیق و ساختارى را فورى‏تر ساخت و نهضت اصلاح‏طلبانه عاشورا را حیاتى‏تر و سرنوشت‏سازتر نمود.

به همین جهت است که پیشواى نهضت اصلاح‏طلبانه عاشورا به صراحت مى‏فرماید: « اللّهمّ انّک تعلم انّه لم یکن الّذى کان منّا تنافسا فی سلطان و لا التماسا من فضول الحطام و لکن لنردّ المعالم من دینک و نظهر الاصلاح فی بلادک ....»[3]

بار خدایا، تو خود مى‏دانى که آنچه از سوى ما اظهار و انجام مى‏شود، نه براى رقابت در قبضه قدرت و به دست آوردن پست و مقام است و نه به انگیزه دست‏یابى به ثروت و دارایى این دنیا؛ بلکه هدف این است که نشانه‏هاى دین راستین و نجات بخش تو را به جایگاه خود بازگردانیم و شهر و دیار بندگانت را از تباهى و بیداد و فریب اصلاح کنیم تا بندگان ستمدیده‏ات به نعمت امنیت و آسایش برسند و به آزادى و حقوق اساسى و انسانى خویش نایل آیند.

و نیز در سفارشنامه‏اش مى‏نویسد:

« وانّى لم اخرج اشرا و لا بطرا و لا مفسدا و لا ظالما و انّما خرجت لطلب الاصلاح فی امّة جدّى ....»[4]

من نه به انگیزه خودخواهى و راحت‏طلبى قیام کرده‏ام و نه خوشگذرانى و نه براى تباهى و بیداد، بلکه در این اندیشه‏ام که امور جامعه و امت نیاى گرانقدرم را اصلاح کنم و آفت‏هاى سعادت سوز را از خرمن هستى آنان بزدایم ....

سفیر روشنفکر و دین‏شناس آن حضرت با مردم کوفه بر اساس این محورها براى حسین علیه السّلام بیعت مى‏گرفت:

1- بر اساس عمل به مقررات خدا و سبک و سیره پیامبر، 2- پیکار با ستم و ستمکاران، 3- دفاع از محرومان و ستمدیده‏گان، 4- تأمین حقوق و آزادى و امنیت پایمال‏شده مردم، 5- یارى رسانى به خاندان پیامبر در راه اصلاح جامعه، 6- زندگى مسالمت آمیز و همزیستى با کسانى که در اندیشه آن باشند؛ آیا این‏ها چیزى جز حرکت اصلاح‏طلبانه است؟ درست همان گونه که از نامه‏ها و شعارها و سخنان آن حضرت این حقیقت دریافت مى‏گردد؟